From Shared
Vision to Global Action: Paving the Road to the Open Heritage
Statement
Posted 25 September 2025 by Brigitte
Vézina, Dee
Harris
Theo:
https://creativecommons.org/2025/09/25/from-shared-vision-to-global-action-paving-the-road-to-the-open-heritage-statement/
Bài được đưa
lên Internet ngày: 25/09/2025
Trong phần
1 của loạt bài này, chúng ta đã khám phá những rào
cản tiếp tục hạn chế việc tiếp cận di sản trong
phạm vi công cộng, và trong phần
2, những lợi ích mà di sản mở có thể mang lại.
Những bài đăng trên blog này chỉ ra một kết luận rõ
ràng: tiến bộ cho đến nay rất quan trọng, nhưng không
bền vững. Để di sản mở phát triển
mạnh mẽ, chúng ta cần một cam kết chung toàn cầu.
Hướng đi phía trước? Việc ra mắt Tuyên
bố Di sản Mở (bản
dịch sang tiếng Việt), một lời kêu gọi hành động
tập thể được Liên minh TAROCH phát triển (Hướng tới
một Khuyến nghị về Di sản Văn hóa Mở) dưới sự lãnh
đạo của Creative Commons (CC). Tuyên bố
này đúc kết nhiều năm đối thoại, thử nghiệm và hợp
tác xuyên biên giới thành một tầm nhìn thống nhất. Nó
nêu bật những trở ngại, khẳng định tính mở như một
nguyên tắc chỉ đạo và kêu gọi các chính phủ, nhà
hoạch định chính sách và các tổ chức di sản văn hóa
– CHI (Cultural Heritage Institutions)
hợp tác với UNESCO về một khuôn khổ toàn cầu để đảm
bảo quyền tiếp cận công bằng đối với di sản.
Tuyên bố Di sản Mở là một lời kêu
gọi hành động để đảm bảo di sản chung của chúng ta
vẫn là nền tảng của nhân loại được chia sẻ chung.
👉 Tuyên bố sẽ được công bố rộng
rãi trong một hội thảo trực tuyến của Creative
Commons vào thứ Ba, ngày 14 tháng 10 lúc 14:00 UTC. Hãy
đăng ký ngay hôm nay.
👉 Nếu tổ chức hoặc cơ quan của bạn
muốn tham gia vào một phong trào toàn cầu đang giúp định
hình tương lai của di sản mở, hãy
đăng ký tham gia Liên minh TAROCH.
Tác phẩm
“Một
khúc quanh trên đường” của Alfred Sisley (1873), CC0,
Viện Nghệ thuật Chicago, được phối lại với “Khinh
khí cầu TAROCH” của Creative Commons/Dee Harris, 2025, CC0.
Tiềm năng (chưa được khai thác) của
Di sản Mở
Để hiểu hiện tại, chúng ta cần hiểu
quá khứ: ký ức, lịch sử và di sản của chúng ta. Trong
hai thập kỷ qua, những
người tiên phong trong lĩnh vực di sản mở — các tổ
chức như Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan, Bảo tàng
Rijksmuseum, Bảo tàng Paris, Viện Smithsonian và nhiều tổ
chức khác — đã cho thế giới thấy giá trị của việc
chia sẻ mở
các bộ sưu tập thuộc phạm vi công cộng được số
hóa. Nhìn
chung, những thành công này cho chúng ta thấy những gì có
thể đạt được, từ việc khơi gợi những câu chuyện
mới trong nhiều bối cảnh khác nhau, nuôi dưỡng ký ức
tập thể, thúc đẩy bình đẳng kỹ thuật số và mời
gọi mọi người biến di sản của ngày hôm qua thành sự
sáng tạo của ngày hôm nay và sự đổi mới của ngày
mai. Sự
lãnh đạo của họ đã truyền cảm hứng cho một tầm
nhìn: một tương lai nơi di sản của thế giới được
mọi người tiếp cận một cách công bằng.
Tuy nhiên, những câu chuyện thành công về
di sản mở vẫn là ngoại lệ chứ không phải quy luật.
Phần lớn các
tổ chức di sản văn hóa (CHI) vẫn phải đối mặt với
những trở ngại nghiêm trọng trong việc chia sẻ mở
các bộ sưu tập kỹ thuật số của họ và thiếu sự hỗ
trợ để tự tin mở ra, dù là ở Chile,
Ấn
Độ,
Nigeria,
hay Brazil.
Sự không chắc chắn về pháp lý dẫn đến “lo lắng”
về bản quyền, nỗi sợ mất doanh thu, hạn chế về
nguồn lực, các vấn
đề kinh tế xung quanh việc cấp phép mở và những
quan niệm sai lầm về ý nghĩa thực sự của từ “mở”
tiếp tục kìm hãm nhiều người. Trên
hết, việc thiếu hướng dẫn quốc tế khuyến khích các
chính sách, công cụ và thực tiễn mở khiến di sản
chung của chúng ta có nguy cơ bị khóa chặt mãi mãi.
Kết quả là một bức tranh toàn cầu
bị phân mảnh với những khu vực được tiếp cận công
bằng nằm rải rác trong những vùng rộng lớn không thể
tiếp cận.
Các con số tự nó đã nói lên tất cả.
Khảo sát Open GLAM, thu
thập dữ liệu từ gần 1.700 tổ chức di sản văn hóa
(CHI) ở 55 quốc gia, ghi nhận gần 100
triệu đối tượng kỹ thuật số được cấp phép mở
hoặc thuộc phạm vi công cộng. Điều
này phản ánh thực tế rằng chỉ khoảng 1% CHI trên thế
giới có chính sách mở.
Tiềm năng của di sản mở là rất lớn,
nhưng nếu không có một khuôn khổ chuẩn mực quốc tế
chung để hỗ trợ các CHI chuyển sang hình thức mở, tiềm
năng này vẫn sẽ không được hiện thực hóa. Nhu
cầu về sự thống nhất, trên khắp các khu vực, tổ
chức và quốc gia, là vô cùng cấp thiết.
Từ Tầm nhìn đến Liên minh — Lịch
sử ngắn gọn của TAROCH
Nhận thấy khoảng trống này, CC bắt đầu
tập hợp cộng đồng văn hóa mở toàn cầu xung quanh một
niềm tin đơn giản nhưng mạnh mẽ: khi mọi người có
thể kết nối một cách công bằng với di sản trong môi
trường kỹ thuật số, họ có thể học hỏi từ đó,
xây dựng dựa trên đó và giữ gìn nó cho các thế hệ
tương lai. Với sự hỗ trợ từ Quỹ
Arcadia bắt đầu từ năm 2021, chúng tôi đã xuất bản
Chương
trình nghị sự cải cách bản quyền (2022) và Lời
kêu gọi hành động gửi đến các nhà hoạch định chính
sách. Chúng tôi đã tổ chức một Hội nghị bàn
tròn tại Lisbon (2023) để đánh giá những thách thức
toàn cầu và tìm hiểu nhu cầu về một công cụ mới của
UNESCO cho văn hóa mở. Bước ngoặt đã đến tại Lisbon
vào tháng 5 năm 2024. Gần 50 chuyên gia, nhà hoạt động và
lãnh đạo các tổ chức đã tập hợp tại Hội
thảo Chiến lược về Văn hóa Mở và cùng nhau vạch
ra một con đường mới hướng tới việc chính thức ra
mắt Liên minh TAROCH vào tháng 11 năm 2024.
TAROCH hiện là một
liên minh quốc tế gồm hơn 60 tổ chức từ 25 quốc gia.
Thành viên của liên minh rất rộng lớn và đa dạng, phản
ánh tính chất toàn cầu của nỗ lực này. Thông qua các
nhóm làm việc quốc tế và các nhóm vận động chính
sách địa phương, các thành viên của Liên minh hợp tác
trong việc tham gia hoạch định chính sách có mục tiêu để
trao quyền cho các tổ chức di sản văn hóa (CHI) với các
tiêu chuẩn mở được chia sẻ chung và các cơ hội hợp
tác quốc tế rõ ràng.
Cơ hội hợp tác với UNESCO
Vào tháng 8 năm 2025, CC
trở thành đối tác chính thức của UNESCO, một sự
công nhận chính thức về thành tích hợp tác giữa hai tổ
chức trong hơn hai thập kỷ trong các lĩnh vực của tính
mở và giáo dục, khoa học, văn hóa và truyền thông. Giờ
đây, hơn bao giờ hết, CC, TAROCH và UNESCO đang ở vị thế
độc đáo để thiết lập các tiêu chuẩn mở ở cấp độ
quốc tế. Trên thực tế, UNESCO đã thể hiện cam
kết mạnh mẽ đối với tính mở thông qua nhiều công
cụ, đáng chú ý là Khuyến
nghị năm 2019 về Tài nguyên Giáo dục Mở và Khuyến
nghị năm
2021 về Khoa học Mở. Đến năm 2023, 61
quốc gia thành viên đã thực hiện Khuyến nghị OER,
và số
lượng quốc gia có chính sách khoa học mở đã tăng
gần gấp đôi. Bằng chứng rất rõ ràng: Các Khuyến nghị
của UNESCO dẫn đến những thay đổi tích cực.
Một Khuyến nghị về
Di sản Mở, hoặc một công cụ thiết lập tiêu chuẩn
khác, sẽ là bước tiếp theo hợp lý, bổ sung cho các
công cụ hiện có và thúc đẩy hợp tác toàn cầu về
một ưu tiên quan trọng của UNESCO: đảm bảo quyền tiếp
cận công bằng đối với di sản trong môi trường kỹ
thuật số để kích hoạt quyền phổ quát được tham gia
vào đời sống văn hóa.
Bước tiếp theo là gì? Giới thiệu
Tuyên bố Di sản Mở
Trong những tháng qua, Liên minh TAROCH đã
cùng nhau soạn thảo Tuyên bố Di sản Mở (bản
dịch sang tiếng Việt), biến những
nỗ lực địa phương thành lời kêu gọi toàn cầu.
Tuyên bố là sự thể hiện chung về
các giá trị, thách thức và ưu tiên để thu hẹp khoảng
cách toàn cầu trong việc tiếp cận di sản. Tuyên bố bao
gồm hai phần: Lời mở đầu, đặt các vấn đề trong
bối cảnh và phác thảo các giá trị và nguyên tắc; và
Các điều khoản, đề xuất các giải pháp chính sách để
giảm bớt rào cản và khai phá tiềm năng của di sản mở.
Vào tháng 10, chúng tôi sẽ công bố Tuyên
bố Di sản Mở và mời các chính phủ, tổ chức, cơ
quan, nhà hoạch định chính sách và những người ủng hộ
ký tên hoặc ủng hộ Tuyên bố. Bằng cách cùng lên tiếng
dưới khẩu hiệu của Tuyên bố Di sản Mở, chúng ta có
thể nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của di sản
mở như một phương tiện then chốt để biến tầm nhìn
của Tuyên bố Mondiacult năm 2022 về văn hóa như một
tài sản công toàn cầu thành hành động thực tế.
👉 Tuyên bố sẽ được công bố rộng
rãi trong một hội thảo trực tuyến của Creative
Commons vào thứ Ba, ngày 14 tháng 10 lúc 14:00 UTC. Hãy
đăng ký ngay hôm nay.
👉 Nếu
tổ chức hoặc cơ quan của bạn muốn tham gia vào một
phong trào toàn cầu đang giúp định hình tương lai của
di sản mở, hãy
đăng ký tham gia Liên minh TAROCH.
In
part
1 of
this series, we explored the barriers that continue to limit access
to heritage in the public domain, and in part
2, the benefits that open heritage can unlock. These blog posts
point to a clear conclusion: progress so far has been important, but
unsustained. For open heritage to flourish, we need a shared global
commitment.
The
way forward? The launch of the Open Heritage Statement, a collective
call to action developed by the TAROCH
Coalition
(Towards
a Recommendation on Open Cultural Heritage) under the leadership of
Creative Commons (CC). The Statement crystallizes years of dialogue,
experimentation, and cross-border collaboration into a unified
vision. It highlights obstacles, affirms openness as a guiding
principle, and calls on governments, policymakers, and cultural
heritage institutions (CHIs) to work with UNESCO on a global
framework to ensure equitable access to heritage. The Open Heritage
Statement is a call to action to ensure our collective heritage
remains the foundation of our shared humanity.
👉 The
Statement will be launched publicly during a Creative
Commons webinar on Tuesday, 14 October at 14:00 UTC. Register
today.
👉 If
your institution or organization would like to be part of a global
movement that is helping shape the future of open heritage, apply
to join the TAROCH Coalition.
“A
Turn in the Road” by Alfred Sisley (1873), CC0, Art Institute
of Chicago, remixed with “TAROCH balloon” by Creative Commons/Dee
Harris, 2025, CC0.
The
(Under-Realized) Potential of Open Heritage
To
understand our present, we need to know our past: our memories, our
history, our heritage. Over the last two decades, pioneers
of
open heritage — institutions like the Metropolitan Museum of Art,
the Rijksmuseum, Paris Musées, the Smithsonian, and many more —
have shown the world the value of sharing digitized public domain
collections openly.
Taken together, these successes give us a glimpse of what is
possible, from sparking new narratives across diverse contexts,
nurturing collective memory, advancing digital equity, and inviting
people to transform yesterday’s heritage into today’s creativity
and tomorrow’s innovation. Their leadership inspired a vision: a
future where the world’s heritage is equitably accessible by
everyone.
But
these success stories of open heritage remain the exception, not the
rule. The vast majority of CHIs
still face serious obstacles
to
openly sharing their digital collections and lack the support to open
up confidently, be it in Chile,
India,
Nigeria,
or
Brazil.
Legal uncertainty leading to copyright “anxiety,” fear of lost
revenue, resource constraints, economic
questions around open licensing, and misconceptions about what
“open” really means continue to hold many back. Above all, the
absence of international guidance encouraging open policies, tools,
and practices puts our shared heritage at risk of being locked away
forever. The result is a fragmented global landscape with pockets of
equitable access within vast stretches of inaccessibility.
The numbers
speak for themselves. The Open
GLAM Survey, which has gathered data from nearly 1,700 CHIs
across 55 countries, documents close to 100 million openly licensed
or public domain digital objects. This reflects the fact that only
~1% of the world’s CHIs have open policies.
The potential of
open heritage is enormous, but without a shared international
normative framework to support CHIs in going open, this potential
will remain unrealized. The need for alignment, across regions,
institutions, and states, is urgent.
From Vision
to Coalition — A Brief History of TAROCH
Recognizing
this gap, CC began convening the global open culture community around
a simple but powerful belief: when people can equitably connect with
heritage in the digital environment, they can learn from it, build
upon it, and keep it alive for future generations. With support from
the Arcadia
Fund starting
in 2021, we published An
Agenda for Copyright Reform
(2022)
and a Call
to Action to Policymakers.
We organized a Roundtable
in
Lisbon (2023) to assess global challenges and explore the need for a
new UNESCO instrument for open culture. The turning point came in
Lisbon in May 2024. Nearly 50 experts, activists, and institutional
leaders gathered for the Open
Culture Strategic Workshop
and
together charted a new path toward the official launch
of
the TAROCH Coalition in November 2024.
TAROCH is now an
international coalition of more than 60 organizations across 25
countries. Membership is extensive and diverse, reflecting the global
nature of this endeavor. Through international working groups and
local advocacy circles, Coalition members collaborate on targeted
policy engagement to empower CHIs with shared open standards and
clear opportunities for international cooperation.
The
Opportunity of a UNESCO Partnership
In
August 2025, CC
became an official UNESCO partner, a formal recognition of the
track record of collaboration between the two organizations over two
decades in the fields of openness and education, science, culture,
and communication. Now more than ever, CC, TAROCH, and UNESCO are
uniquely positioned to set open standards at the international level.
In fact, UNESCO has demonstrated a strong commitment to openness
through multiple instruments, notably the 2019 Recommendation
on Open Educational Resources
and
the 2021 Recommendation
on Open Science. By 2023, 61
Member States had implemented
the OER Recommendation,
and
the number
of countries with open science policies
had
almost doubled. The evidence is in plain sight: UNESCO
Recommendations lead to positive change.
A Recommendation
on Open Heritage, or other standard-setting instrument, would be the
next logical step, complementing the existing instruments and
catalyzing global cooperation on a key priority for UNESCO: ensuring
equitable access to heritage in the digital environment to activate
the universal right to participate in cultural life.
What’s
Next? Introducing the Open Heritage Statement
Over the past
months, the TAROCH Coalition has collaboratively drafted the Open
Heritage Statement, turning local efforts into a global call. The
Statement is a shared articulation of values, challenges, and
priorities to close the global gap in access to heritage. It consists
of two parts: a Preamble, situating the issues in context and
outlining values and principles; and Articles, proposing policy
solutions to lower barriers and unlock the potential of open
heritage.
In
October, we will publish the Open Heritage Statement and invite
governments, institutions, organizations, policymakers, and advocates
to sign or support the Statement. By joining our voices under the
banner of the Open Heritage Statement, we can raise awareness about
the importance of open heritage as a key means to turn the vision of
the 2022 Mondiacult
Declaration of culture
as a global public good into action.
👉 The
Statement will be launched publicly during a Creative
Commons webinar on Tuesday, 14 October at 14:00 UTC. Register
today.
👉 If
your institution or organization would like to be part of a global
movement that is helping shape the future of open heritage, apply
to join the TAROCH Coalition.
Dịch: Lê Trung Nghĩa
letrungnghia.foss@gmail.com
