Truy cập mở là gì?

Theo: http://www.hefce.ac.uk/rsrch/oa/whatis/

Bài được cập nhật lần cuối ngày 24/07/2015

Xem thêm: Khoa học Mở - Open Science

Truy cập mở là về việc làm cho các sản phẩm nghiên cứu truy cập được tự do tới tất cả mọi người. Nó cho phép nghiên cứu được phổ biến nhanh chóng và rộng rãi, quy trình nghiên cứu sẽ vận hành hiệu quả hơn, và làm gia tăng sử dụng và sự hiểu biết về nghiên cứu của doanh nghiệp, chính phủ và các cơ sở từ thiện.

Các con đường xanh và vàng tới truy cập mở

Có 2 cơ chế bổ xung cho việc lưu trữ truy cập mở cho nghiên cứu.

Cơ chế đầu là cho các tác giả xuất bản trong các tạp chí truy cập mở mà không nhận tiền thông qua các đăng ký thuê bao của các độc giả.

Cơ chế thứ 2 là cho các tác giả để ký gửi bài báo trong tạp chí được tham chiếu tới của họ vào một kho điện tử mở.

2 cơ chế đó thường được gọi là các con đường 'vàng' và 'xanh' ('gold' and 'green') tới truy cập mở:

• Vàng - Điều này ngụ ý việc xuất bản theo cách thức mà cho phép truy cập tức thì tới bất kỳ ai bằng điện tử và không mất tiền. Các nhà xuất bản có thể bù đắp các chi phí của họ thông qua một số cơ chế, như thông qua các thanh toán từ các tác giả được gọi là các khoản tiền xử lý bài báo - APCs (Article Processing Charges), hoặc thông qua quảng cáo, tài trợ hoặc các khoản bao cấp khác.
• Xanh - Điều này ngụ ý việc ký gửi kết quả nghiên cứu được rà soát lại ngang hàng lần cuối vào lưu trữ điện tử được gọi là một kho. Các kho có thể được cơ sở của nhà nghiên cứu quản lý, nhưng các kho được chia sẻ hoặc theo chủ đề cũng được sử dụng chung. Sự truy cập tới kết quả nghiên cứu có thể được trao hoặc tức thì hoặc sau một khoảng thời gian cấm vận được đồng thuận.

Vì sao truy cập mở là vấn đề?

Xem video của Jisc: 'Truy cập Mở quan trọng như thế nào đối với kinh tế và xã hội của Vương quốc Anh' (1.25 min)

Những người khác nói gì?

Báo cáo của 'Finch' - Dame Janet Finch đã lãnh đạo nhóm làm việc độc lập về truy cập mở. Báo cáo của nhóm, được xuất bản vào tháng 06/2012, đã ủng hộ trường hợp xuất bản truy cập mở thông qua một chương trình hành động cân bằng.

Báo cáo đó đã thừa nhận nhu cầu cho các kênh giao tiếp khác nhau các kết quả nghiên cứu, nhưng đã khuyến cáo đặc biệt hỗ trợ cho con đường 'vàng'.

• Đọc báo cáo của Finch

Chính phủ - Chính phủ đã chấp nhận tất cả các khuyến cáo trong báo cáo của Finch. Trong trả lời chính thức của nó, chính phủ đã yêu cầu 4 cơ quan cấp vốn cho giáo dục đại học của Vương quốc Anh và các Hội đồng Nghiên cứu đưa ra các khuyến cáo trong thực tiễn khi làm việc với các trường đại học, các cộng đồng nghiên cứu và xuất bản.

• Đọc trả lời của Chính phủ

Các hội đồng nghiên cứu - Các hội đồng nghiên cứu đã phản hồi cho câu trả lời của Chính phủ trong chính sách truy cập mở của họ. Họ đã đưa ra sự ủng hộ của họ cho cả các con đường 'vàng' và 'xanh'. Nhưng họ cũng ưa thích hơn các con đường dẫn tới truy cập mở tức thì và tạo ra cơ hội lớn nhất để sử dụng lại các kết quả nghiên cứu.

• Đọc chính sách truy cập mở của các Hội đồng Nghiên cứu

What is open access?

Open access is about making the products of research freely accessible to all. It allows research to be disseminated quickly and widely, the research process to operate more efficiently, and increased use and understanding of research by business, government, charities and the wider public.

Green and gold routes to open access

There are two complementary mechanisms for achieving open access to research.

The first mechanism is for authors to publish in open-access journals that do not receive income through reader subscriptions.

The second is for authors to deposit their refereed journal article in an open electronic archive.

These two mechanisms are often called the ‘gold’ and ‘green’ routes to open access:

• Gold – This means publishing in a way that allows immediate access to everyone electronically and free of charge. Publishers can recoup their costs through a number of mechanisms, including through payments from authors called article processing charges (APCs), or through advertising, donations or other subsidies.
• Green – This means depositing the final peer-reviewed research output in an electronic archive called a repository. Repositories can be run by the researcher’s institution, but shared or subject repositories are also commonly used. Access to the research output can be granted either immediately or after an agreed embargo period.

Why does open access matter?

View the Jisc video: 'How is Open Access important to the UK economy and society?' (1.25 min)

What do others say?

The 'Finch' report - Dame Janet Finch chaired an independent working group on open access. The group's report, published in June 2012, supported the case for open access publishing through a balanced programme of action.

The report recognised the need for different channels to communicate research results, but recommended support for the 'gold' route in particular.

• Read the Finch report

Government - The Government accepted all recommendations in the Finch report. In its formal response it has asked the four UK higher education funding bodies and the Research Councils to put the recommendations into practice by working with universities, the research and publishing communities.

• Read the Government's response

Research Councils - The Research Councils have reflected the Government's response in their policy on open access. They have set out their support for both ‘gold’ and ‘green’ routes. But they also prefer routes that lead to immediate open access and create the maximum opportunity to freely reuse research outputs.

• Read the Research Councils' policy on open access

Dịch: Lê Trung Nghĩa

letrungnghia.foss@gmail.com