MediaWiki:
a case study in sustainability
By Pete Cooper,
Published: 02 May 2008, Reviewed: 14 May 2012
Bài được đưa lên
Internet ngày: 14/05/2012
Lời
người dịch: Một trong 7 ví dụ và là ví dụ thứ 3 được
nêu trong loạt bài này về tính bền vững của một dự
án phần mềm tự do nguồn mở, lần này là MediaWiki. “Vì
Wikimedia dựa nhiều vào tính ổn định và sự phát triển
của MediaWiki, sự phát triển được đảm bảo, ít nhất
ở thời điểm hiện nay. Dù MediaWiki được Quỹ Wikimedia
phát hành, có hơn 130 người duy trì và người
đóng góp vào lúc viết bài này. Quỹ
Wikimedia tạo thuận lợi cho tính bền vững và sự tăng
trưởng của MediaWiki bằng việc đưa
ra tài liệu và các tài nguyên tăng cường cho những người
sử dụng, người vận hành và
người
phát triển, trao
cho mỗi nhóm sự trợ giúp như nhau về tính sẵn sàng của
tài liệu. Tài liệu và các
nguồn bản thân chúng là sẵn sàng trong một wiki, cho phép
từng trong 3 nhóm trên đóng góp và cải thiện các bài
viết. MediaWiki được viết bằng PHP, một ngôn ngữ
script được thiết lập và sử dụng rộng rãi, cho phép
sửa đổi mã trong bất kỳ trình soạn thảo nào mà không
cần các công cụ phần mềm mở rộng hoặc sở hữu độc
quyền”.
MediaWiki
là phần mềm wiki dựa trên máy chủ, được thiết kế
để sử dụng trong các website phạm vi lớn. Nó là sẵn
sàng rồi để tải về như là phần mềm nguồn mở
(PMNM). Nó được sử dụng rộng rãi cho một số lượng
các website nổi tiếng, bao gồm, Wikipedia
và Wikimedia Commons.
Một tính năng chủ chốt của MediaWiki là tạo và hiển
thị nội dung giàu [tính năng], bao gồm cả các công thức
toán học thông qua LaTeX
và một dải ngày một gia tăng các tệp phương tiện, bao
gồm nội dung do người sử dụng tải lên. MediaWiki có
thể được sử dụng cả nội bộ trong tổ chức được
kết nối mạng, hoặc bên ngoài trên Internet.
MediaWike được duy
trì và cập nhật tích cực. Nó được phát hành theo giấy
phép GPLv2 (GNU
General Public License v2), cho phép sự triển khai và tùy
biến rộng rãi. Nó được viết bằng PHP và đòi hỏi
một cơ sở dữ liệu hoặc PostgreSQL hoặc MySQL. Tất cả
những thành phần đó cũng là nguồn mở, dù giấy phép
chỉ định khác đối với từng gói: PHP được phát hành
theo giấy phép PHP, PostgreSQL là sẵn sàng theo giấy phép
BSD, và MySQL là giấy phép đôi như cả GPL và một giấy
phép sở hữu độc quyền, gọi là MySQL Enterprise, cho các
nhà vận hành không mong muốn có ràng buộc vào các điều
khoản của GPL.
Lịch sử dự án
Phần mềm MediaWike
ban đầu đã được Lee
Crocker viết để sử dụng chỉ trong Wikipedia, và đã
từng là thứ được Magnus
Manske viết lại trước script MadiaWiki PHP. Trước đó,
Wikipedia gốc ban đầu chạy UseModWiki, một động cơ wiki
dựa vào Perl được Clifford
Adams viết. Yêu cầu cho chức năng bổ sung đã dẫn
Wikipedia tới áp dụng động cơ wiki dựa vào PHP của
Manske thay cho UseModWiki. Khi sự phổ biến của Wikipedia gia
tăng, các vấn đề mở rộng phạm vi đã dẫn Crocker tới
việc viết lại phần mềm của Manske để sử dụng cơ
sở dữ liệu MySQL, cho phép tính mở rộng phạm vi và
hiệu năng lớn hơn. Với sự ra đời của Quỹ Wikimedia
vào năm 2003, phần mềm này đã trở nên nổi tiếng như
là MediaWiki. Các phiên bản ổn định sớm của phần mềm,
được làm cho sẵn sàng vào nửa cuối năm 2003, trước
phiên bản sản xuất chính thức đầu tiên, có tên là
MediaWiki v1.1, tháng 12/2003.
Các phiên bản cập
nhật của MediaWiki từng được phát hành điển hình mỗi
3-6 tháng một lần, kết hợp mã được tối ưu hóa được
thiết kế cho tính mở rộng phạm vi gia tăng và đưa vào
các tính năng và chức năng được dẫn dắt từ đòi hỏi
của người sử dụng. Sự phát triển và lịch sử của
MediaWiki phần lớn từng được Wikipedia, Wikia và các dự
án wiki phạm vi rộng có liên quan sử dụng phần mềm,
định hình, cả thương mại và phi lợi nhuận.
Tăng trưởng trong
cơ sở cài đặt và cơ sở của người sử dụng đầu
cuối
MediaWiki là sẵn sàng
rồi cho công chúng nói chung, có ít rào cản đầu vào đối
với các yêu cầu phần cứng và phần mềm, và mã được
xem một cách rộng rãi ít nhất là có chất
lượng sản xuất/ổn định. Được kết hợp với sự
phổ biến ngày một gia tăng của Wikipedia và các khía
cạnh xã hội và cộng tác có liên quan của Internet, sự
nở rộ của các wikis ngày một gia tăng. Do bản chất tự
nhiên mềm dẻo của phần mềm và giấy phép, cho phép sử
dụng mở rộng trong các mạng intranet và Internet, không có
khả năng để định lượng được một cách chính xác
số lượng các cài đặt MediaWiki của những người sử
dụng. Cài đặt của một MediaWiki wiki khá nhanh và đơn
giản, thường mất ít hơn 1 giờ đồng hồ. Một số
lượng ngày một gia tăng các phát tán Linux và UNIX là sẵn
sàng rồi với các trình cài đặt và cập nhật MediaWiki
được đưa vào, làm đơn giản hóa qui trình cài đặt và
đảm bảo rằng sự duy trì và cập nhật sẽ không bị
tránh hoặc trì hoãn vì một qui trình bí mật hoặc quá
mất thời gian.
Tầm quan trọng của
Wikipedia, ảnh hưởng lên MediaWiki
Wikipedia đã sử dụng
MediaWiki, cùng với những hình hài của phần mềm trước
MediaWiki, khi nó dừng sử dụng UseModWiki vào các năm
2002/2003. Vào thời điểm viết bài này, Wikipedia xếp hạng
trong 10
site có nhiều người viếng thăm nhất trên Internet. Nó
bao gồm 18 triệu
bài viết khắp mạng các site của nó, gần
hai tỷ từ và số lượng các chỉnh sửa hàng trăm triệu.
Nhiều công việc phát triển trên MediaWiki xuất xứ từ
các yêu cầu về tính năng và chức năng bổ sung từ
những người sử dụng và những người vận hành. Tính
mở rộng phạm vi, đặc biệt là các yêu cầu cho nhân
bản cơ sở dữ liệu xuyên khắp các cụm nhiều
máy chủ, đã biến MediaWiki thành một công cụ cộng tác
năng lực chuyên nghiệp, phù hợp một cách lý tưởng cho
các môi trường chia sẻ tri thức. Sự đưa vào các phương
pháp có suy tính thận trọng để mở rộng chức năng,
được biết như là các mở rộng, đang tích cực cho phép
các nhà sáng tạo và phát triển nội dung gia tăng phạm
vi và khả năng của MediaWiki.
Mô hình bền vững
Vào
thời điểm viết bài này, lập trình viên hàng đầu của
MediaWiki là Brion
Vibber, người sau đó cũng là CTO của
Quỹ Wikimedia. Vì Wikimedia dựa nhiều vào tính ổn định
và sự phát triển của MediaWiki, sự phát triển được
đảm bảo, ít nhất ở thời điểm hiện nay. Dù MediaWiki
được Quỹ Wikimedia phát hành, có hơn 130 người duy trì
và người
đóng góp vào lúc viết bài này. Quỹ
Wikimedia tạo thuận lợi cho tính bền vững và sự tăng
trưởng của MediaWiki bằng việc đưa ra tài liệu và các
tài nguyên tăng cường cho những người sử dụng, người
vận hành và người
phát triển, trao cho mỗi nhóm sự
trợ giúp như nhau về tính sẵn sàng của tài liệu. Tài
liệu và các nguồn bản thân chúng là sẵn sàng trong một
wiki, cho phép từng trong 3 nhóm trên đóng góp và cải
thiện các bài viết. MediaWiki được viết bằng PHP, một
ngôn ngữ script được thiết lập và sử dụng rộng rãi,
cho phép sửa đổi mã trong bất kỳ trình soạn thảo nào
mà không cần các công cụ phần mềm mở rộng hoặc sở
hữu độc quyền.
Tương lai ư?
Các rào cản lối vào
tương đối thấp, tính sẵn sàng và độ chín chung của
kho mã MediaWiki chỉ a một tương lai khá tốt cho tính bền
vững của dự án. Nhiều người sử dụng hơn đang phát
hiện và tham gia với Wikipedia và các wikis khác. Dù nói
chung một phần trăm nhỏ của một khán thính phòng wiki
tích cực soạn sửa các trang, thì sự phổ biến với một
giao diện người sử dụng và sự trình bày được tiêu
chuẩn hóa sẽ làm gia tăng lòng tin của người sử dụng
và cuối cùng dẫn dắt sự phát triển trong tương lai,
giúp cho tính bền vững. Nếu một người sử dụng có
khả năng tham gia tích cực, dù đó là các bài việc của
các tác giả hay các chỉnh sửa, hoặc đơn giản là có
khả năng tạo những sửa đổi cho đúng về ngữ nghĩa
một chút, thì họ sẽ cảm thấy có sự tham gia nhiều
hơn với cộng đồng. Điều này, tới lượt nó, họ sẽ
tiếp tục đóng góp ở bất kỳ đâu họ có thể, vì thế
việc xây dựng xung lượng của cộng đồng và bổ sung
cho tính bền vững của wiki.
Nhiều cài đặt của
MediaWiki được để lại trong cấu hình mặc định của
chúng, hoặc chủ ý hoặc do người vận hành bỏ sót. Một
hiệu ứng phụ của cấu hình mặc định là khả năng
cho bất kỳ người sử dụng nào cũng sửa đổi được
nội dung trên wiki, trong một số trường hợp không cần
xác thực. Trong khi một số người sử dụng hoàn toàn có
những ý định tốt về nội dung wiki, thì những người
sử dụng khác lạm dụng lòng tin này một cách đáng
tiếc. Sự làm xấu mặt và ác tâm của các trang MediaWiki
phổ biến trên các site bận rộn. Dù những hành động
đó có thể được hủy và quay ngược về sự rà soát
lại trước của trang đó, thì việc để lại không được
xử trí thì chúng có thể ảnh hưởng tiêu cực tới sự
thể hiện và giá trị được thừa nhận của wiki, hoặc
đối với các cá nhân trong tổ chức, hoặc đối với
cộng đồng người sử dụng wiki và những khách viếng
thăm khác. Nếu các wiki được xem là gắng gỏi để duy
trì, thì cơ sở cài đặt bị đe dọa. Nếu người sử
dụng đầu cuối xem wiki như là giá trị thấp và không
được duy trì tích cực, thì sự tham gia về lâu dài của
chúng có thể bị nghi ngờ. Trong từng trường hợp đó,
tính bền vững của cả wiki địa phương và phần mềm
của nó bị ảnh hưởng bất lợi. Ở một phạm vi rộng
lớn hơn, sự không thỏa mãn rộng rãi của những người
vận hành và những người sử dụng sẽ dẫn tới nhu cầu
cho những thay đổi đáng kể trong kiến trúc phần mềm
hoặc một nhu cầu tìm kiếm phần mềm khác từ các bên
khác.
Sức mạnh và sự
vươn tới toàn cầu của Wikipedia làm cho nó trở thành
một lãnh đạo mạnh trong lĩnh vực phần mềm wiki. Sự
lựa chọn của phần mềm được sử dụng để trang bị
khả năng này và các site Wikimedia khác sẽ tự động được
xem như một người dẫn dắt thị trường, ít nhất cho
tương lai có thể nhìn thấy trước được. Các chỉ
trích sẽ tiếp tục để chỉ ra những yếu điểm trong
mô hình của Wikipedia, như việc ưu tiên đa số đồng
thuận của khán thính phòng hơn một chuyên gia duy nhất.
Những điểm yếu được thừa nhận đó cho phép các đối
thủ cạnh tranh sẽ nổi lên, nhưng trong khi Wikipedia vẫn
là phổ biến như nó có ngày nay thì dường như là
MediaWiki sẽ vẫn là vững bền.
Trong trường hợp
Wikimedia thay đổi phần mềm đứng đằng sau các website
wiki của nó, thì sự chuyển đổi, không nghi ngờ gì, sẽ
được giám sát chặt chẽ từ những người vận hành
wiki. Bất chấp bất kỳ thay đổi nào được thực hiện,
nhiều site nổi tiếng vẫn sẽ tiếp tục sử dụng
MediaWiki vì tầm quan trọng của các kho người sử dụng
đầu cuối và sự cài đặt. Tổng chi phí sở hữu cũng
là một yếu tố, với cả những người vận hành và
những người sử dụng đang đối mặt với việc họ và
cấu hình và cú pháp của một nền tảng wiki xen kẽ
nhau.
Kết luận
Với kho mã chín muồi
và được tôn trọng, sự chấp thuận từ các website cao
cấp và sức mạnh theo dõi hồ sơ như một site chủ như
Wikipedia, MediaWiki là một đề xuất cuốn hút cho khu vực
nhà nước và tư nhân. Các yêu cầu khá thấp để trở
thành một người đóng góp và sự phát triển tích cực
từ cả Wikimedia và các bên thứ 3 sẽ tiếp tục tăng
cường vị thế của MediaWike như là người lãnh đạo
trong thị trường phần mềm wiki. Sự nở rộ toàn cầu
của MediaWiki và những phụ thuộc có liên quan của nó sẽ
đảm bảo rằng, đúng lúc, những người sử dụng sẽ
tới để kỳ vọng vào các wiki được trang bị MediaWiki,
nếu không bằng cái tên, thì nhất định là bằng sự
thể hiện.
Để có thảo luận
chung nhiều hơn về nguồn mở bền vững, xem tài liệu
ngắn gọn của chúng tôi nguồn
mở bền vững (bản
dịch tiếng Việt).
MediaWiki
is server-based wiki software, designed for use on large-scale
websites. It is readily available to download as open source
software. It is used widely by a number of high-profile websites
including, notably, Wikipedia
and Wikimedia Commons. A
key feature of MediaWiki is rich content generation and display,
including mathematical formulae via LaTeX
and an increasing range of media files, including user-uploaded
content. MediaWiki can be used both internally within a networked
organisation, or externally on the Internet.
MediaWiki
is actively maintained and updated. It is released under the GNU
General Public License v2, allowing for wide deployment and
customisation. It is written in PHP and requires either a PostgreSQL
or MySQL database. All of these dependencies are also open source,
though the licence specifics differ for each package: PHP is released
under the PHP Licence, PostgreSQL is available under the BSD License,
and MySQL is dual-licensed as both GPL and a commercial proprietary
licence, dubbed MySQL Enterprise, for operators not
wishiunrestrictedng to be bound by GPL terms.
The
MediaWiki software was originally written by Lee
Crocker for use solely in Wikipedia, and was a re-writing of
Magnus
Manske’s earlier MediaWiki PHP script. Before that, Wikipedia
originally ran UseModWiki, a Perl-based wiki engine written by
Clifford
Adams. The requirement for additional functionality led Wikipedia
to adopt Manske’s PHP-based wiki engine in place of UseModWiki. As
the popularity of Wikipedia increased, scalability problems led
Crocker to re-write Manske’s software to use a MySQL database,
allowing for greater scalability and performance. With the formation
of the Wikimedia Foundation in 2003, the software became known as
MediaWiki. Early stable releases of the software, made available in
the second half of 2003, preceded the first official production
release, labelled MediaWiki version 1.1, of December 2003.
Updated versions of MediaWiki have
been released typically every three to six months, incorporating
optimised code designed for increased scalability and inclusion of
features and functionality driven by user demand. The development and
history of MediaWiki has been largely shaped by Wikipedia, Wikia and
related large-scale wiki projects using the software, both non-profit
and commercial.
MediaWiki
is readily available to the general public, has few barriers to entry
with regard to hardware and software requirements, and the code is
widely considered to be of at least production/stable
quality. Combined with the increasing popularity of Wikipedia and
associated social and collaborative aspects of the internet, the
proliferation of wikis is increasing. Due to the flexible nature of
the software and licence, allowing for extensive use on intranets and
the Internet, it is not possible to accurately quantify the number of
MediaWiki installations or users. Installation of a MediaWiki wiki is
relatively quick and simple, typically taking less than an hour. An
increasing number of Linux and UNIX distributions are readily
available with MediaWiki installers and updaters included,
simplifying the installation process and ensuring that maintenance
and updating are not avoided or postponed due to an excessively
time-consuming or esoteric process.
Wikipedia
has used MediaWiki, along with pre-MediaWiki software incarnations,
since it ceased using UseModWiki in 2002/3. At the time of writing,
Wikipedia ranks in the top
ten of most-visited sites on the internet. It includes eighteen
million articles across its network of sites, nearly two billion
words and edits numbering in the hundreds of millions. Much of the
development work on MediaWiki stems from feature and additional
functionality requests from users and operators. Scalability,
especially requirements for database replication across multiple
server farms, has turned MediaWiki into an enterprise-capable
collaboration tool, ideally suited for knowledge-sharing
environments. The deliberate inclusion of methods to extend
functionality, known as extensions, are actively allowing content
creators and developers to increase the scope and capability of
MediaWiki.
At
the time of writing, the lead developer of MediaWiki was Brion
Vibber, who was then also CTO of the Wikimedia Foundation. As
Wikimedia relies heavily on the stability and development of
MediaWiki, development is assured, at least at the present time.
Although MediaWiki is released by the Wikimedia Foundation, there are
over 130 maintainers and contributors
at the time of writing. The Wikimedia Foundation facilitates
sustainability and growth of MediaWiki by offering extensive
documentation and resources for users, operators and developers,
giving each group similar weighting with regard to documentation
availability. The documentation and resources are themselves
available on a wiki, allowing each of the three groups to contribute
and improve articles. MediaWiki is written in PHP, a widely used and
established scripting language, allowing for code modification in any
text editor without the need for expensive or proprietary software
tools.
The
relatively low barriers to entry, general availability and maturity
of the MediaWiki code base indicate a sound future for sustainability
of the project. More users are discovering and getting involved with
Wikipedia and other wikis. Although generally a small percentage of a
wiki audience actively edit pages, familiarisation with a
standardised user interface and layout will increase user confidence
and ultimately drive future development, helping sustainability. If a
user is able to participate actively, whether it’s authoring or
editing articles, or simply being able to make minor semantic
corrections, they will feel more involved with the community. This,
in turn, enhances the reputation and significance of the wiki. If the
user feels value and attachment to the wiki, they will continue to
contribute where they can, thus building community momentum and
adding to the wiki sustainability.
Many
MediaWiki installations are left in their default configuration,
either deliberately or due to operator oversight. One side-effect of
the default configuration is the ability for any user to modify
content on the wiki, in some cases without authentication. While some
users have entirely good intentions regarding wiki content, other
users regrettably abuse this trust. Defacement and vandalism of
MediaWiki pages is common on busy sites. Although these actions can
be undone be reverting to a previous revision of the page, left
untreated they can negatively affect the appearance and perceived
value of the wiki, either to individuals within the organisation, or
to the wiki user community and other visitors. If wikis are seen to
be arduous to maintain, the install base is threatened. If end users
regard wikis as low value and not actively maintained, their
long-term involvement may be in doubt. In each of these instances,
the sustainability of both the local wiki and its software is
adversely affected. On a larger scale, widespread dissatisfaction of
operators and users will drive the need for significant changes in
the software architecture or a need to seek alternative software from
another party.
The
strength and global reach of Wikipedia makes it a strong leader in
the domain of wiki software. The choice of software used to power
this and other Wikimedia sites will automatically be seen as a market
leader, at least for the foreseeable future. Critics will continue to
point out weaknesses in the Wikipedia model, such as favouring the
majority audience consensus over a single expert. These perceived
weaknesses allow competitors to emerge, but while Wikipedia remains
as popular as it is today it would seem that MediaWiki will remain
viable.
In
the event Wikimedia changes the software behind its wiki websites,
the move will no doubt be monitored closely by wiki operators.
Regardless of any changes made, many established sites will continue
to use MediaWiki due to the significance of the install and end-user
bases. Total cost of ownership is also a factor, with both operators
and users being faced with learning the configuration and syntax of
an alternate wiki platform.
With
a mature and respected code base, acceptance from high-profile
websites and track record powering such a major site as Wikipedia,
MediaWiki is an attractive proposition for the public and private
sector. Comparatively low requirements to be a contributor and active
development from both Wikimedia and third parties will continue to
strengthen MediaWiki’s position as leader in the wiki software
marketplace. The global proliferation of MediaWiki and its related
dependencies will ensure that, in time, users will come to expect
MediaWiki-powered wikis, if not by name, then certainly by
appearance.
For
a more general discussion of sustainable open source, see our
briefing document Sustainable
open source.
Dịch: Lê Trung Nghĩa
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Lưu ý: Chỉ thành viên của blog này mới được đăng nhận xét.