Gián điệp sứ quán: Đầu mối gián điệp bí mật của NSA ở Berlin. Phần 2: Scandal đã bắt đầu như thế nào

Embassy Espionage: The NSA's Secret Spy Hub in Berlin

Part 2: How the Scandal Began

By SPIEGEL Staff, October 27, 2013 – 07:02 PM

Theo: http://www.spiegel.de/international/germany/cover-story-how-nsa-spied-on-merkel-cell-phone-from-berlin-embassy-a-930205-2.html

Bài được đưa lên Internet ngày: 27/10/2013

AP

Lời người dịch: Bài viết theo tiến trình thời gian cuộc điều tra có liên quan tới việc giám sát của NSA đối với điện thoại cầm tay của thủ tướng Đức Angela Merkel từ năm 2002 cho tới nay, xuất phát từ một tài liệu với số điện thoại cầm tay của bà và các thông tin liên quan trong tài liệu đó. Những diễn biến chi tiết trong những ngày gần đây dẫn tới việc bà Merkel đã đưa vụ việc này ra công khai qua việc trả lời tờ Der SPIEGEL, tờ báo lần đầu tiên đã nêu lên sự việc này. Người phát ngôn của bà Merkel là Seibert đã gọi đó là một “lỗ hổng chết người về lòng tin” - một sự lựa chọn câu chữ được xem như là mức cao nhất của thang bằng lời nói giữa các nhà ngoại giao đồng minh. Xem thêm các phần [01], [02], [03]. Xem thêm: 'Chương trình gián điệp PRISM trên không gian mạng'.

Có những chỉ số mạnh rằng chính SCS đã nhằm vào điện thoại cầm tay của thủ tướng Angela Merkel. Điều này được một tài liệu mà hình như tới từ cơ sở dữ liệu của NSA gợi ý, trong đó cơ quannn này ghi lại các mục tiêu của nó. Tài liệu này SPIEGEL đã thấy, là những gì tạo ra scandal điện thoại cầm tay đang diễn ra.

Tài liệu có số điện thoại cầm tay của bà Merkel. Một cuộc điều tra đối với đội của bà đã tiết lộ rằng đây là soó mà thủ tướng sử dụng chính để giao tiếp với các thành viên của đảng, các bộ trưởng và những người tin cậy, thường bằng các thông điệp văn bản. Số đó là, theo ngôn ngữ của NSA, một “Một lựa chọn có giá trị”. Hai trường tiếp sau xác định định dạng (“số điện thoại thô”) và “Người thuê bao”, được xác định như là “GE Chancellor Merkel” (“GE Thủ tướng Đức”).

Trong trường tiếp theo, có nhãn là “Ropi”, NSA xác định ai có quan tâm tới thủ tướng Đức. Đó là phòng S2C32. “S” là cho “Ban Giám đốc Tình báo Dấu hiệu”, khái niệm trùm lên NSA đối với sự do thám theo dấu hiệu. “2” là phòng của cơ quan cho việc mua sắm và đánh giá. C32 là đơn vị có trách nhiệm về châu Âu, “Nhánh các quốc gia châu Âu”. Vì thế lệnh này hình như đi tới các chuyên gia châu Âu có trách nhiệm về do thám theo dấu hiệu.

Dấu thời gian không được lưu ý. Lệnh đó đã được truyền tới “Danh sách các Yêu cầu của Quốc gia về Tình báo Dấu hiệu SIGINT”, danh sách về các mục tiêu tình báo quốc gia trong năm 2002.

Đó từng là năm mà Đức đã tổ chức các cuộc bầu cử đầu tiên được theo dõi sát sao và bà Merkel đã đấu với Edmund Stoiber của Liên minh Xã hội Thiên chúa giáo xứ Bavaria để trở thành ứng cử viên chức thủ tướng của phe bảo thủ. Đó cũng là năm mà cuộc khủng hoảng ở Iraq đã bắt đầu nóng lên. Tài liệu cũng liệt kê tình trạng: “A” nghĩa là tích cực. Tình trạng này hình như từng là hợp lệ trong vài tuần trước khi có chuyến viếng thăm Berlin của tổng thống Obamam vào tháng 6/2013.

Cuối cùng, tài liệu xác định các đơn vị đã giao nhiệm vụ với việc triển khai lệnh này: “Văn phòng Lợi ích Đầu tiên”: “F666E” là tên nội bộ của NSA cho đơn vị giám sát toàn cầu, “Dịch vụ Thu thập Đặc biệt”.

Vì thế, NSA có thể đã nhằm vào điện thoại cầm tay của bà Merkel hơn 1 thập kỷ, lần đầu khi bà từng chỉ là chủ tịch đảng, cũng như sau này khi bà đã trở thành thủ tướng. Hồ sơ không chỉ ra dạng giám sát nào đã diễn ra. Liệu tất cả các cuộc đàm thoại của bà có bị ghi lại hay chỉ có các dữ liệu kết nối? Liệu những di chuyển của bà cũng được ghi lại hay không?

'Đích ngắm tình báo số 1'

Trong số các câu hỏi quyết định về chính trị là liệu việc gián điệp có từng được ra lệnh từ trên đỉnh hay không: từ tổng thống Mỹ. Nếu các dữ liệu là chính xác, thì chiến dịch này từng được ra lệnh dưới thời của cựu tổng thống George W. Bush và lãnh đạo NSA của ông ta, Michael Hayden. Nhưng điều này có thể cũng đã được phê chuẩn lại, bao gồm cả sau khi Obama đã nắm quyền và cho tới tận bây giờ. Có thể hiểu được rằng NSA đã biến thủ tướng Đức thành mục tiêu giám sát mà tổng thống không hề hay biết chăng?

Nhà Trắng và các cơ quan tình báo Mỹ thường xuyên đặt ra một danh sách ưu tiên. Được liệt kê theo quốc gia và chủ đề, kết quả là một mảng giám sát toàn cầu: Những mục tiêu giám sát tại các nước khác nhau là gì? Sự do thám này quan trọng như thế nào? Danh sách này được gọi là “Khung Ưu tiên của Tình báo Quốc gia” và được “tổng thống phê chuẩn”.

Một chủng loại trong danh sách này là “Các ý định của giới lãnh đạo”, các mục tiêu và mục đích của giới lãnh đạo chính trị một quốc gia. Các ý định của giới lãnh đạo Trung Quốc là quan tâm cao đối với chính phủ Mỹ. Chúng được đánh dấu bằng một số “1” trong thang từ 1 tới 5. Mexico và Brazil đều được đánh dấu “3” trong chủng loại này.

Đức dường như cũng nằm trong danh sách này. Các cơ quan tình báo Mỹ có quan tâm chính trong sự ổn định kinh tế và các mục tiêu về chính sách đối ngoại của nước này (đều có số “3”), cũng như trong các hệ thống vũ khí tiên tiến của nó và một ít các khoản phụ khác, tất cả chúng được đánh dấu số “4”. Trường “Các ý định của giới lãnh đạo” là rỗng. Vì thế dựa vào danh sách đó, dường như là bà Merkel có thể không bị giám sát.

Cựu nhân viên NSA Thomas Drake không thấy điều này là một sự trái ngược. “Sau các cuộc tấn công ngày 11/09/2001, Đức đã trở thành mục tiêu tình báo số 1 ở châu Âu”, ông nói. Chính phủ Mỹ đã không tin tưởng Đức, vì một số phi công tự sát hôm 11/09 đã sống ở Hamburg. Bằng chứng gợi ý rằng NSA đã ghi nhận bà Merkel từng và đã trở thành say sưa với thành công, Drake nói. “Luôn từng có khẩu hiệu của NSA để tiến hành càng nhiều sự giám sát càng tốt”, ông nói.

Quả bom chính trị

Khi tờ SPIEGEL đã giáp mặt chính phủ hôm 10/10 với bằng chứng rằng điện thoại cầm tay của thủ tướng đã bị ngắm đích, bộ máy an ninh Đức đã bắt đầu thay đổi sâu sắc.

Phủ thủ tướng đã ra lệnh cho cơ quan tình báo nước ngoài của nước này, Dịch vụ Tình báo Liên bang (BND), xem xét kỹ lưỡng thông tin đó. Cùng lúc, Christoph Heusgen, cố vấn chính sách đối ngoại của bà Merkel, cũng đã liên hệ với đối tác Mỹ, Cố vấn An ninh Quốc gia Susan Rice, để nói cho bà ta về nghiên cứu của SPIEGEL, nó từng được tóm tắt lại trong một trang giấy duy nhất. Rice đã nói bà có thể sẽ xem nó.

Ngay sau đó, các nhà chức trách về an ninh của Đức đã quay lại Phủ thủ tướng với một kết quả ban đầu: các con số, ngày tháng và các mã bí mật về thông tin được chỉ ra trong tài liệu từng là chính xác. Nó hình như là ở một vài dạng từ một sự giám sát theo yêu cầu của phòng trong cơ quan tình báo về điện thoại cầm tay của thủ tướng, họ nói. Vào thời điểm đó, cảm giác bực bội đã bắt đầu gia tăng trong tổng hành dinh của chính phủ. Rõ ràng là đối với từng người, nếu những người Mỹ từng giám sát điện thoại của bà Merkel, thì nó có thể là một quả bom chính trị.

Nhưng sau đó Rice đã gọi điện cho Phủ thủ tướng chiều tối hôm thứ sáu để giải thích rằng nếu các báo cáo đã bắt đầu lan truyền rằng điện thoại của bà Merkel từng bị ngắm đích, thì Washington có thể từ chối điều đó - hoặc ít nhất là cách mà những người Đức hiểu về thông điệp đó. Thư ký báo chí Nhà Trắng Jay Carney đã đảm bảo với đối tác của ông, người phát ngôn của bà Merkel Steffen Seibert, về điều y hệt. Thông điệp từng được chuyển qua cho SPIEGEL chiều muộn hôm đó mà không có bình luận, vào thời điểm đó các biên tập viên đã quyết định tiếp tục điều tra.

Với điều này, cả các cơ quan của Mỹ và Berlin đều tự thắng thời gian để vượt qua một kế hoạch đấu tranh cho việc tiếp cận cuộc khủng hoảng sâu về lòng tin giữa 2 nước. Và đã rõ ràng rồi một cuộc khủng hoảng lòng tin, vì Berlin rõ ràng đã nghi ngờ các tuyên bố tới từ Mỹ và đã không từ bỏ sự điều tra của mình. Và, như sau này đã rõ, cũng đã có những sự thẩm tra diễn ra ở Mỹ, bất chấp sự phủ định từ Rice.

Cuối tuần, thủy triều nổi lên

Rice đã liên hệ với Heusgen một lần nữa, nhưng lần này giọng của bà có vẻ ít chắc chắn hơn. Bà đã nói rằng khả năng điện thoại của thủ tướng từng bị giám sát chỉ có thể bị rút lệnh bây giờ và trong tương lai. Heusgen đã yêu cầu nhiều chi tiết hơn, nhưng đã không thành. Cố vấn trưởng cho tổng thống về châu Âu, Karen Donfried, và Thư ký Trợ lý Bộ Ngoại giao về châu Âu và Âu-Á, Victoria Nuland, có thể cung cấp thông tin tiếp theo vào giữa tuần, ông đã được nói cho biết. Vào lúc này đã rõ với Phủ thủ tướng rằng nếu cố vấn an ninh hàng đầu của Obama không còn cảm thấy tiện với việc rút lệnh giám sát, thì điều này đã làm dấy lên khẳng định về những nghi ngờ của họ.

Tiếp tục tấn công

Chi tiết này đã chỉ phục vụ để làm mãnh liệt thêm cho thảm họa. Những người bạn đã không chỉ giám sát điện thoại cầm tay của thủ tướng, điều bản thân nó đủ tồi tệ, mà các lãnh đạo ở Berlin còn từng bị xem như một nhóm nghiệp dư. Họ đã tin tưởng vào những đảm bảo mà Obama từng thực hiện vào mùa hè này, khi ông đã làm dịu sự lưu ý về việc gián điệp ở Đức trong chuyến viếng thăm Berlin. Bộ trưởng Nội vụ Đức Hans-Peter Friedrich thậm chí từng đi quá xa khi nói vào khi đó rằng những lo lắng đã “bị giải tán”.

Sáng hôm thứ ba bà Merkel đã quyết định tiếp tục tấn công. Bà đã thấy cách mà tổng thống Pháp François Hollande đã phản ứng với những lý lẽ rằng các cơ quan tình báo Mỹ đã tiến hành sự giám sát rộng khắp các công dân Pháp. Hollande đã gọi Obama ngay lập tức để nghe sự giận dữ của ông. Merkel bây giờ cũng đã muốn nói với Obama một cách cá nhân - trước cuộc họp được lên kế hoạch của bà với Hollande tại cuộc họp thượng đỉnh EU ở Brussels.

Heusgen đã gọi trước cho Obama để cho ông biết rằng Merkel đã có kế hoạch tiến hành một vài lời than phiền nghiêm trọng, với chúng bà có thể sau đó đưa ra công khai. Mối đe dọa từng là sự kiểm soát đối với sự làm sáng tỏ đối với một trong những câu chuyện tin tức bùng nổ nhất năm.

Bà Merkel đã nói với Obama chiều thứ tư, gọi cho ông từ điện thoại để bàn an ninh của bà trong văn phòng Phủ thủ tướng của bà. Cả 2 đã nói tiếng Anh. Theo Phủ thủ tướng, tổng thống đã nói rằng ông đã không biết gì về việc theo dõi có thể đó, nếu không thì ông đã cho dừng nó rồi. Obama cũng đã bày tỏ sự đáng tiếc sâu sắc và đã xin lỗi.

Khoảng 5h30 chiều cùng ngày, người phụ trách nhân lực của bà Merkel, Pofalla, đã thông báo cho các thành viên Nhóm Kiếm soát Nghị viện, cơ quan của nghị viện Đức có trách nhiệm về việc giữ các thẻ công việc trong các cơ quan tình báo nước này, về những gì đã diễn ra. Cùng lúc, chính quyền đã đưa vấn đề ra công khai. Nó đã liên hệ vói SPIEGEL lần đầu tiên với một tuyên bố có sự chỉ trích của bà Merkel về khả năng gián điệp điện thoại cầm tay của bà. Người phát ngôn của bà Merkel là Seibert đã gọi đó là một “lỗ hổng chết người về lòng tin” - một sự lựa chọn câu chữ được xem như là mức cao nhất của thang bằng lời nói giữa các nhà ngoại giao đồng minh.

There are strong indications that it was the SCS that targeted Chancellor Angela Merkel's cellphone. This is suggested by a document that apparently comes from an NSA database in which the agency records its targets. This document, which SPIEGEL has seen, is what set the cellphone scandal in motion.

The document contains Merkel's cellphone number. An inquiry to her team revealed that it is the number the chancellor uses mainly to communicate with party members, ministers and confidants, often by text message. The number is, in the language of the NSA, a "Selector Value." The next two fields determine the format ("raw phone number") and the "Subscriber," identified as "GE Chancellor Merkel."

In the next field, labeled "Ropi," the NSA defines who is interested in the German chancellor: It is the department S2C32. "S" stands for "Signals Intelligence Directorate," the NSA umbrella term for signal reconnaissance. "2" is the agency's department for procurement and evaluation. C32 is the unit responsible for Europe, the "European States Branch." So the order apparently came down from Europe specialists in charge of signal reconnaissance.

The time stamp is noteworthy. The order was transferred to the "National Sigint Requirements List," the list of national intelligence targets, in 2002. That was the year Germany held closely watched parliamentary elections and Merkel battled Edmund Stoiber of Bavaria's Christian Social Union to become the conservatives' chancellor candidate. It was also the year the Iraq crisis began heating up. The document also lists status: "A" for active. This status was apparently valid a few weeks before President Obama's Berlin visit in June 2013.

Finally, the document defines the units tasked with implementing the order: the "Target Office of Primary Interest": "F666E." "F6" is the NSA's internal name for the global surveillance unit, the "Special Collection Service."

Thus, the NSA would have targeted Merkel's cellphone for more than a decade, first when she was just party chair, as well as later when she'd become chancellor. The record does not indicate what form of surveillance has taken place. Were all of her conversations recorded or just connection data? Were her movements also being recorded?

'Intelligence Target Number One'

Among the politically decisive questions is whether the spying was authorized from the top: from the US president. If the data is accurate, the operation was authorized under former President George W. Bush and his NSA chief, Michael Hayden. But it would have had to be repeatedly approved, including after Obama took office and up to the present time. Is it conceivable that the NSA made the German chancellor a surveillance target without the president's knowledge?

The White House and the US intelligence agencies periodically put together a list of priorities. Listed by country and theme, the result is a matrix of global surveillance: What are the intelligence targets in various countries? How important is this reconnaissance? The list is called the "National Intelligence Priorities Framework" and is "presidentially approved."

One category in this list is "Leadership Intentions," the goals and objectives of a country's political leadership. The intentions of China's leadership are of high interest to the US government. They are marked with a "1" on a scale of 1 to 5. Mexico and Brazil each receive a "3" in this category.

Germany appears on this list as well. The US intelligence agencies are mainly interested in the country's economic stability and foreign policy objectives (both "3"), as well as in its advanced weapons systems and a few other sub-items, all of which are marked "4." The "Leadership Intention" field is empty. So based on the list, it wouldn't appear that Merkel should be monitored.

Former NSA employee Thomas Drake does not see this as a contradiction. "After the attacks of September 11, 2001, Germany became intelligence target number one in Europe," he says. The US government did not trust Germany, because some of the Sept. 11 suicide pilots had lived in Hamburg. Evidence suggests that the NSA recorded Merkel once and then became intoxicated with success, says Drake. "It has always been the NSA's motto to conduct as much surveillance as possible," he adds.

A Political Bomb

When SPIEGEL confronted the government on Oct. 10 with evidence that the chancellor's cellphone had been targeted, the German security apparatus became deeply unsettled.

The Chancellery ordered the country's foreign intelligence agency, the Federal Intelligence Service (BND), to scrutinize the information. In parallel, Christoph Heusgen, Merkel's foreign policy adviser, also contacted his US counterpart, National Security Adviser Susan Rice, to tell her about SPIEGEL's research, which had been summarized on a single sheet of paper. Rice said she would look into it.

Shortly afterwards, German security authorities got back to the Chancellery with a preliminary result: The numbers, dates and secret codes on the paper indicated the information was accurate. It was probably some kind of form from an intelligence agency department requesting surveillance on the chancellor's cellphone, they said. At this point, a sense of nervousness began to grow at government headquarters. It was clear to everyone that if the Americans were monitoring Merkel's phone, it would be a political bomb.

But then Rice called the Chancellery on Friday evening to explain that if reports began to circulate that Merkel's phone had been targeted, Washington would deny it -- or at least that is how the Germans understood the message. White House Press Secretary Jay Carney assured his counterpart, Merkel's spokesperson Steffen Seibert, of the same thing. The message was passed on to SPIEGEL late that evening without comment, at which point editors decided to continue investigating.

With this, both the US agencies and Berlin won themselves more time to come up with a battle plan for approaching the deep crisis of confidence between the two countries. And it was clearly already a crisis of confidence, because Berlin obviously doubted the statements coming from the US and hadn't called off its probe. And, as later became clear, there were also inquiries taking place in the US, despite the denial from Rice.

Over the weekend, the tide turned.

Rice contacted Heusgen once again, but this time her voice sounded less certain. She said that the possibility the chancellor's phone was under surveillance could only be ruled out currently and in the future. Heusgen asked for more details, but was put off. The chief adviser to the president on Europe, Karen Donfried, and the Assistant Secretary of State for Europe and Eurasia at the US State Department, Victoria Nuland, would provide further information midweek, he was told. By this time it was clear to the Chancellery that if Obama's top security adviser no longer felt comfortable ruling out possible surveillance, this amounted to confirmation of their suspicions.

Going on the Offensive

This detail only served to intensify the catastrophe. Not only had supposed friends monitored the chancellor's cellphone, which was bad enough on its own, but leaders in Berlin were also left looking like a group of amateurs. They had believed the assurances made this summer by Obama, who downplayed the notion of spying in Germany on a visit to Berlin. German Interior Minister Hans-Peter Friedrich had even gone so far as to say at the time that Germany's concerns had "dissipated."

On Tuesday morning Merkel decided to go on the offensive. She had seen how strongly French President François Hollande had reacted to allegations that US intelligence agencies had conducted widespread surveillance on French citizens. Hollande called Obama immediately to air his anger. Merkel now wanted to speak with Obama personally too -- before her planned meeting with Hollande at the upcoming EU summit in Brussels.

Heusgen made a preliminary call to Obama to let him know that Merkel planned to make some serious complaints, with which she would then go public. At stake was control over the political interpretation of one of the year's most explosive news stories.

Merkel spoke with Obama on Wednesday afternoon, calling him from her secure landline in her Chancellery office. Both spoke English. According to the Chancellery, the president said that he had known nothing of possible monitoring, otherwise he would have stopped it. Obama also expressed his deepest regrets and apologized.

Around 5:30 p.m. the same day, Merkel's chief of staff, Pofalla, informed two members of the Parliamentary Control Panel, the body in Germany's parliament charged with keeping tabs on the country's intelligence agencies, of what was going on. At the same time, the administration went public with the matter. It contacted SPIEGEL first with a statement containing Merkel's criticism of possible spying on her cellphone. Her spokesman Seibert called it a "grave breach of trust" -- a choice of phrase seen as the highest level of verbal escalation among allied diplomats.

Dịch: Lê Trung Nghĩa

letrungnghia.foss@gmail.com