Phần mềm nguồn mở là gì?

What is open source software?

By OSS Watch, Published: 01 May 2005, Reviewed: 14 May 2012

Theo: http://www.oss-watch.ac.uk/resources/opensourcesoftware

Bài được đưa lên Internet ngày: 14/05/2012

Định nghĩa nguồn mở

Đối với OSS Watch, phần mềm nguồn mở (PMNM) là phần mềm mà đã được tung ra theo một giấy phép được tổ chức Sáng kiến Nguồn Mở - OSI (Open Source Initiative) phê chuẩn. OSS Watch sử dụng danh sách được OSI phê chuẩn này như một phương tiện để tránh những tranh luận về giải nghĩa định nghĩa nguồn mở và các giấy phép nào tuân thủ hoặc không tuân thủ nó. Bằng việc thừa nhận OSI như là cơ quan cuối cùng phù hợp trong vấn đề này, nhiều sự lộn xộn là tránh được.

Mỗi trong số các giấy phép được OSI phê chuẩn đều đáp ứng được các điều kiện của Định nghĩa Nguồn Mở. Định nghĩa đó bao gồm 10 tiêu chí. Có lẽ quan trọng nhất trong số đó là sự tái phân phối tự do phần mềm, truy cập tới mã nguồn và sự cho phép để thực hiện các sửa đổi đối với phần mềm và các tác phẩm phái sinh mà có thể được phân phối theo cùng các điều kiện cấp phép.

Các dạng giấy phép rất khác nhau đáp ứng các tiêu chí đó. Giấy phép Công cộng Chung GNU (GNU General Public License), thường được biết tới như là GPL, đáp ứng các tiêu chí đó. Giấy phép MIT, là rất khác về độ dài và ý định so với GPL, cũng đáp ứng được các tiêu chí đó. Quả thực, khoảng 70 giấy phép đã đi qua qui trình phê chuẩn đó. Để giúp định vị thông qua các giấy phép đó, OSS Watch đã tạo ra một loạt các tài liệu mà mô tả một số các giấy phép chính (bản dịch tiếng Việt) bằng tiếng Anh.

Đối với cá nhân hoặc dự án tìm cách cấp giấy phép cho mã của họ, bằng việc sử dụng một giấy phép do OSI phê chuẩn, có thể đơn giản hóa qui trình đó (bản dịch tiếng Việt). Trong thực tế, nhiều người (bao gồm cả OSS Watch) không coi phần mềm là nguồn mở trừ phi nó được phát hành theo một giấy phép được OSI phê chuẩn. Đối với những người đóng góp và người sử dụng tiềm năng mà muốn làm việc với nguồn mở, nó đưa ra một cách nhanh chóng để kiểm tra xem mã quả thực có là mở và được cộng đồng rộng lớn chấp nhận hay không.

Liệu nguồn mở có phải 'chỉ' là một giấy phép hay không?

Diễn tả nguồn mở có sự ứng dụng rộng rãi. Đối với OSI nó cũng tham chiếu tới phương pháp luận phát triển phần mềm đặc biệt được nhiều dự án PMNM sử dụng. Trang chủ của OSI bắt đầu bằng 'Nguồn mở là một phương pháp phát triển phần mềm khai thác sức mạnh của sự rà soát lại ngang hàng phân tán và sự minh bạch của qui trình'. Tuy nhiên, OSI dừng ngay việc định nghĩa phương pháp luận này trong Định nghĩa Nguồn Mở, bản thân nó liên quan chỉ tới các yêu cầu của một giấy phép được thiết kế để bảo vệ cách phát triển phần mềm này.

Phương pháp luận phát triển mở dựa vào các nguyên tắc có thể không nằm trong các nguyên tắc của sự phát triển phần mềm thường được dạy trong các viện trường nghiên cứu. PMNM, nói nghiêm ngặt, có thể có hoặc không được phát triển bằng việc sử dụng một phương pháp luận phát triển mở. Sự lựa chọn phương pháp luận phát triển đó để tùy biến thích nghi là phụ thuộc vào một con đường được chọn của dự án hướng tới tính bền vững.

Nguồn mở có nghĩa gì nữa không?

Khái niệm 'nguồn mở' đã xuất phát trong các từ ngữ của giới báo chí và trí thức, và được tham chiếu tới một nguồn thông tin sẵn sàng một cách công khai. Sử dụng này trước đây được biết đối với những người sáng lập ra Sáng kiến Nguồn Mở (OSI), và được cảm thấy là 'một tính năng, không phải một lỗi'.

Đôi khi nguồn mở được đúc kết làm một với nội dung mở hoặc nội dung tự do. Nội dung mở tham chiếu tới nội dung có thể được soạn sửa, được thay đổi và được bổ sung từ bất kỳ người đọc nào. Một ví dụ tốt là Wikipedia nổi tiếng, một bộ bách khoa toàn thư nội dung mở trực tuyến. Nguồn mở được sử dụng ngày nay trong các ngữ cảnh khác nhau mang nó đi xa hơn nhiều ứng dụng của nó trong phần mềm. Tuy nhiên, để đặt lại tình trạng, đối với OSS Watch thì phần mềm nguồn mở luôn tham chiếu tới phần mềm được phát hành theo một giấy phép được OSI phê chuẩn.

Liệu phần mềm nguồn mở có là y hệt như 'phần mềm tự do' hay không?

Phần mềm tự do là một diễn đạt được Quỹ Phần mềm Tự do sử dụng. Khái niệm 'phần mềm tự do' có trước cả phần mềm nguồn mở, và tập trung vào vài dạng quyền tự do mà có liên quan tới phần mềm, vì thế mang một quan điểm đạo đức nhiều hơn về vấn đề đó. Đối với một số người, đây là khái niệm được ưu tiên (bản dịch tiếng Việt) và họ không muốn tự bản thân họ có liên quan tới khái niệm nguồn mở. Phần mềm tự do phải không được lẫn lộn với 'phần mềm miễn phí', nó là phần mềm mà có thể có được không mất chi phí nhưng mã nguồn có thể sẽ không có sẵn sàng.

Khi chúng tôi ở OSS Watch sử dụng khái niệm PMNM mà không có một phẩm chất đặc biệt nào hơn nữa, thì điều này sẽ thường bao gồm cả phần mềm tự do và nguồn mở. Một sự viết tắt cho bộ các phần mềm này là FOSS (Free and Open Source Software).

The definition of open source

For OSS Watch, open source software is software that has been released under an Open Source Initiative (OSI) certified licence. OSS Watch uses this OSI-approved list as a means of avoiding debates over interpretation of the open source definition and which licences do or do not conform to it. By recognising the OSI as the appropriate final authority in this issue, much confusion is avoided.

Each of the licences approved by the OSI meets the conditions of the Open Source Definition. That definition includes 10 criteria. Perhaps the most important of these are the free redistribution of the software, access to the source code, and the permission to allow modifications to the software and derived works that may be distributed under the same licensing conditions.

Very different styles of licence meet these criteria. The GNU General Public License, commonly known as the GPL, meets the criteria. The MIT licence, which is very different in length and intent from the GPL, also meets the criteria. Indeed, around 70 licences have gone through the approval process. To help with navigating through these licences OSS Watch has produced a series of documents that describe some of the key licences in plain English.

For an individual or project looking to license their code, using an OSI-approved licence can simplify the process. In fact, many people (including OSS Watch) do not consider software to be open source unless it is released under an OSI approved licence. For potential contributors and users who wish to work with open source, it provides a quick way to check that the code is indeed open and accepted by a large community.

Is open source ‘only’ a licence?

The expression open source has wide application. For the OSI it also refers to the distinctive software development methodology employed by many open source software projects. The OSI home page starts with ‘Open source is a development method for software that harnesses the power of distributed peer review and transparency of process.’ However, the OSI stops short of defining this methodology in the Open Source Definition, which concerns itself only with the requirements of a licence designed to protect this way of developing software.

The open development methodology is based on principles that may not be among the principles of software development normally taught in academia. Open source software, strictly speaking, may or may not be developed using an open development methodology. The choice of which development methodology to adopt is dependent upon a project’s chosen route to sustainability.

Does open source mean anything else?

The term ‘open source’ originated in the worlds of journalism and intelligence, and referred to a publicly available source of information. This former use was known to the founders of the Open Source Initiative, and was felt to be ‘a feature, not a bug.’

Sometimes open source is conflated with open content or free content. Open content refers to content that can be edited, changed and added to by any reader. A good example is the famous Wikipedia, an online open content encyclopaedia. Open source is used today in various contexts which take it far beyond its application in software. However, to re-state, for OSS Watch open source software always refers to software released under an OSI-certified licence.

Is open source software the same as ‘free software’?

Free software is an expression used by the Free Software Foundation. The term ‘free software’ pre-dates open source software, and focuses on several kinds of freedom that are associated with the software, thereby taking a more ethical viewpoint on the matter. For some, it is the preferable term and they do not wish to associate themselves with the term open source. Free software must not be confused with ‘freeware’, which is software that can be acquired at no cost but for which source code may well not be available.

When we at OSS Watch use the term open source software without a more specific qualification, this will usually include both Free and Open source software. A common abbreviation for this collection of software is FOSS.

Dịch: Lê Trung Nghĩa

letrungnghia.foss@gmail.com