(Bài viết cho Hội thảo ‘Những vấn đề
nhân quyền hiện đại’ do Khoa Luật, Đại học Quốc
gia Hà Nội tổ chức ngày 29/10/2022)
Tóm
tắt:
Quyền
con người trong khoa
học, hay
quyền đối với khoa
học, bao
gồm cả Khoa học Mở, đã
được ghi
nhận trong các
công cụ pháp lý quốc tế, trong
đó
có quyền
tự do chia
sẻ các tiến bộ
khoa học và những
lợi ích/ứng
dụng
của nó.
Khoa
học Mở, một xu thế mới và không thể
đảo ngược trong kỷ nguyên số ngày nay tiếp tục khẳng
định và mở rộng quyền này, đặc biệt thông qua việc
cấp phép mở để
trao quyền trước cho người sử
dụng để
truy cập mở tới kiến thức khoa học mở
đầy đủ và tức thì, giúp giải quyết các thách
thức chưa từng có mà loài người đối mặt hiện nay
cũng như trong tương lai, ví dụ như đại dịch
COVID-19.
Việt Nam cần có sự
điều chỉnh trong các Luật và quy định của mình về
quyền đối với khoa học mở càng sớm càng tốt để có
thể theo kịp xu thế Khoa học Mở của thế giới và hoàn
thành các mục tiêu mà chương trình chuyển
đổi số quốc gia đặt ra.
Các
từ khóa:
quyền
tự do chia sẻ các tiến bộ khoa học và những lợi
ích/ứng
dụng
của nó; khoa học mở; kiến thức khoa
học mở; truy cập mở; cấp phép mở; COVID-19;
Abstract:
Human rights in science, or rights to science, including Open
Science, are enshrined in international legal instruments, including
the
right freely to
share
scientific advances and its benefits/applications.
Open
Science, a new and irreversible trend in today's digital age,
continues to assert and extend this right, especially through open
licensing to
pre-authorize
users to
open access
to, fully
and immediately,
open scientific knowledge, helping to address unprecedented
challenges facing humanity now and in the future, such as the
COVID-19 pandemic. Vietnam needs to make adjustments in its laws and
regulations on rights to open science as soon as possible so that it
can keep up with the world trend of Open Science and fulfill the
goals set forth by the National digital transformation programme.
Keywords:
the right freely to share in scientific advancement and its
benefits/applications;
open science;
open science knowledge; open access; open licensing; COVID-19.
***
Quyền
con người trong khoa
học, hay
quyền đối với khoa
học, bao
gồm cả Khoa học Mở, đã
được ghi
nhận trong các
công cụ pháp lý quốc tế, trong
đó
có quyền
tự do chia
sẻ các tiến bộ
khoa học và những
lợi ích/ứng
dụng
của nó.
A.
Quyền đối với khoa
học/khoa
học mở
trong
các công cụ quốc tế
Quyền con
người trong khoa học,
hay quyền đối với
khoa học, đã được
Đại hội đồng Liên
hiệp quốc thiết lập trên phạm vi toàn cầu từ
hơn 70 năm trước, vào
ngày 10/12/1948, trong Tuyên
ngôn Nhân Quyền Phổ quát[1].
Điều 27 của nó nêu:
(1) Mọi người có quyền tự do tham gia vào đời
sống văn hóa của cộng đồng, thưởng thức nghệ thuật,
chia sẻ tiến bộ khoa học và những lợi ích của nó.
Công
ước Quốc tế về các Quyền Kinh tế, Xã hội và Văn
hóa
(UN), 1966, Điều 15(1)b, nêu:
Các quốc gia thành viên của Công ước
hiện tại công nhận quyền của mọi người: […]
Hưởng thụ những lợi ích của
tiến bộ khoa
học và các ứng dụng của nó [...]
Còn
Tuyên
bố Phổ quát về Đạo đức sinh học và Quyền Con người
(UNESCO),
2005, Điều 15 - Chia sẻ các lợi ích, nêu:
Các lợi ích là kết quả từ bất kỳ
nghiên cứu khoa học nào
và các ứng dụng của nó cần được chia sẻ với xã
hội như một tổng thể và trong cộng đồng quốc tế,
đặc biệt với các quốc gia đang phát triển. Để có
hiệu lực cho nguyên tắc này, các lợi ích có thể dưới
bất kỳ hình thức nào sau đây: (a) hỗ trợ đặc biệt
và bền vững cho và công nhận những con người và nhóm
đã tham gia vào nghiên cứu; (b) tiếp cận dịch vụ chăm
sóc sức khỏe có chất lượng; (c) cung cấp các phương
thức hoặc sản phẩm chuẩn đoán và điều trị mới
bắt nguồn từ nghiên cứu; (d) hỗ trợ cho các dịch vụ
y tế; (e) truy cập tới kiến thức khoa học và công
nghệ; (f) các tiện ích nâng cao năng lực vì các mục
đích nghiên cứu; (g) các hình thức phúc lợi khác phù
hợp với các nguyên tắc nêu trong Tuyên bố này.
Các lợi ích không nên tạo thành
những lời xúi giục không chính đáng để tham gia vào
nghiên cứu.
Khuyến
nghị Khoa học và
các Nhà nghiên cứu Khoa học
(UNESCO), 2017, đoạn 21:
Vì thế để
đảm bảo quyền
con người để chia sẻ tiến bộ khoa
học và
các lợi ích của nó,
các quốc
gia thành viên cần
thiết lập và tạo
thuận lợi cho các
cơ chế cho khoa
học mở cộng tác
và tạo thuận
lợi cho
việc chia sẻ kiến
thức khoa học
trong khi đảm bảo
các quyền khác được tôn trọng.
Trong bối cảnh đại dịch COVID-19
đang diễn ra trên khắp
thế giới, “Quyền
đối với khoa học xoay quanh toàn bộ vòng đời khoa học
và vì thế chào cho các nhà khoa học, các công dân, và
các nhà hoạch định chính sách các công cụ mạnh để
tối đa hóa đóng góp của khoa học trong đấu tranh chống
lại đại dịch COVID-19, đảm bảo rằng không ai bị bỏ
lại phía sau”.
B.
Khoa
học Mở và
quyền truy cập tới kiến thức khoa học (mở)
Tài liệu
Khuyến
nghị Khoa học Mở của
UNESCO[2]
đã được 193 quốc gia đồng thuận thông qua ngày
23/11/2021, nêu: “Khoa
học mở có nguồn gốc từ vài thập kỷ trước như là
phong trào biến đổi thực hành khoa học để thích nghi
với các thay đổi, thách thức, cơ hội và rủi ro của
kỷ nguyên số và để làm gia tăng tác động xã hội của
khoa học, và lưu ý, về khía cạnh này, Tuyên bố về
Khoa học và Sử dụng Kiến thức Khoa học của UNESCO/ICSU
năm 1999 và Chương trình nghị sự - Khung Hành động, Sáng
kiến Truy cập Mở Budapest 2002, Tuyên bố Bethesda 2003 về
Xuất bản Truy cập Mở và Tuyên bố Berlin 2003 về Truy
cập Mở tới Kiến thức trong Khoa học và Nhân văn”.
Nói một cách khác, bản
chất của Khoa học Mở là về
quyền Truy cập Mở tới
kiến thức khoa học và các lợi
ích/ứng dụng của nó.
Điều này
cũng được
khẳng định trong tài liệu Khuyến
nghị khi định nghĩa
Kiến thức Khoa học Mở
(Open Science Knowledge),
một trong bốn trụ cột
của Khoa học Mở, như
sau: “Kiến
thức khoa học mở tham
chiếu tới việc truy cập mở
tới các xuất bản phẩm khoa học, dữ liệu nghiên cứu,
siêu dữ liệu, tài nguyên giáo dục mở, phần mềm và mã
nguồn và phần cứng mà chúng sẵn
sàng trong phạm vi công cộng
hoặc có bản quyền
và được cấp phép theo một giấy phép mở cho phép truy
cập, sử dụng lại, tái mục đích, tùy chỉnh và phân
phối theo các điều kiện nhất định,
được cung cấp cho tất cả các tác nhân ngay lập tức
hoặc nhanh nhất có thể, bất kể vị trí, quốc tịch,
chủng tộc, tuổi, giới tính, thu nhập, hoàn cảnh kinh tế
xã hội, giai đoạn nghề nghiệp, kỷ luật, ngôn ngữ,
tôn giáo, khuyết tật, dân tộc hoặc tình trạng di cư
hoặc bất kỳ lý do nào khác và miễn phí. Nó cũng tham
chiếu tới khả năng mở ra các phương pháp luận nghiên
cứu và các quy trình đánh giá”. Điều này
khẳng định rằng, với Khoa học Mở,
quyền tự
do truy cập tới kiến
thức khoa học mở là
điều kiện tiên quyết, và
nó là công bằng cho
tất cả mọi người, không
có phân biệt đối xử.
C. Quyền tự do truy
cập tới kiến thức khoa học mở chỉ có thể được
đảm bảo khi quyền tự do chia sẻ các tiến bộ khoa học
và lợi ích/ứng dụng của nó cũng được đảm bảo
trên cơ sở công bằng cho tất cả mọi người,
không có phân biệt đối xử
Làm sao
bạn có thể có quyền truy cập tự do tới kiến thức
khoa học mở khi các nhà nghiên cứu khoa học không có
quyền tự do chia sẻ các tiến bộ khoa học và những lợi
ích/ứng dụng của nó? Liệu
có sự phân biệt đối xử trong việc
tiếp cận tới các tiến
bộ khoa học và những lợi ích/ứng dụng của nó hay
không?
Theo
Luật sở hữu trí tuệ, một khi bạn muốn truy
cập hợp pháp để
sử dụng một tác phẩm
của một tác giả nào đó, bạn phải xin phép tác giả
đó. Với việc cấp phép mở,
chính tác giả là người
cấp phép mở bằng
việc gắn một giấy phép mở
- ví dụ như một trong
các giấy phép mở của
hệ thống Creative
Commons -
cho
tác phẩm của mình, bằng cách đó tác giả giữ lại một
số quyền và trao trước
cho bạn một số quyền nhất định
để sử dụng tác phẩm đó. Khi này người ta thường
nói, tác giả trao quyền trước
và/hoặc cho phép trước rồi cho bạn
để sử dụng tác phẩm đó. Về
phía người sử dụng,
một khi bạn sử dụng một tác phẩm được tác giả
trao quyền trước
và/hoặc cho phép trước
rồi, ví dụ bằng một giấy
phép mở Creative Commons,
thì ngoài việc bạn cần
phải tuân thủ với các
điều khoản và điều kiện của giấy phép được trao,
bạn còn
PHẢI thừa nhận ghi công tác giả của tác phẩm đó.
Việc không thừa nhận ghi công tác giả sẽ được hiểu
là bạn lấy tác phẩm của người khác làm tác phẩm của
mình, và bằng cách đó, bạn, vô tình hay hữu ý, vi
phạm các quyền tác giả và
trở thành kẻ “ĂN
CẮP”, thuật ngữ thường được sử dụng cho những
người “quên” thừa nhận ghi công tác giả khi sử dụng
tác phẩm mà người
khác là tác giả.
Hơn nữa, một
khi tác phẩm đã được cấp phép mở, thì
mọi người đều có quyền tự do truy cập tới tác phẩm
đó, mà không phải xin phép ai thêm nữa, kể cả tác giả
của tác phẩm đó, và không có bất kỳ sự phân biệt
đối xử nào, bất kể bạn là ai.
Ở một vài khu vực trên thế giới quyền
tự do chia sẻ các tiến bộ khoa
học và các lợi ích/ứng dụng
của nó được thể hiện rõ ràng trong chính sách của
chính phủ. Ví dụ:
Ở châu
Âu:
Một
nhóm các tổ chức cấp
vốn nghiên cứu quốc
gia, với sự ủng hộ
của Ủy ban châu Âu và Hội đồng Nghiên
cứu châu Âu, vào tháng 9/2018, đã công bố khởi
xướng Liên minh S (cOAlition
S) với mục đích để
biến Truy cập Mở đầy đủ và tức thì tới các
xuất bản phẩm nghiên cứu trở thành hiện thực thông
qua Kế hoạch S (Plan S) với yêu cầu rằng, kể từ năm
2021, các xuất bản phẩm khoa
học là kết quả từ nghiên cứu được các trợ
cấp nhà nước cấp vốn phải được xuất bản trên
các tạp chí hoặc các nền tảng tuân thủ Truy cập
Mở[3]. Để có được kết quả đó như ngày hôm nay,
Ủy ban châu Âu đã trải
qua một quá trình dài nhiều năm với nhiều sáng kiến,
chương trình
và thử nghiệm theo từng giai đoạn như: (1) 2007-2013 với
FP7; (2) 2014-2020 với Horizone 2020; và (3) 2021-2027 với
Horizone Europe[4]
(Hình 1).
Hình 1.
Các
đối tượng truy cập mở theo từng giai đoạn
và chương trình ở châu
Âu
Ủy ban
châu Âu đã Quyết
định sử dụng Creative
Commons như là giấy phép mở cho chính sách sử
dụng lại của mình
từ ngày 22/02/2019[5],
theo đó: (1): Giấy
phép Creative Commons
Attribution 4.0 Quốc tế
(CC BY 4.0) được phê chuẩn như là giấy
phép mở cho chính sách sử dụng lại của Ủy ban
châu Âu; và (2) Dữ liệu thô, siêu dữ liệu hoặc các
tài liệu khác có bản chất tương đương có thể được
phân phối theo các điều khoản hiến tặng vào phạm vi
công cộng theo Creative Commons Zero (CC0 1.0). Biết rằng,
với CC BY 4.0[6], người sử dụng có các quyền chia sẻ,
tùy chỉnh - pha trộn, và sử dụng cho các mục đích
thương mại đối với tác phẩm, miễn là phải thừa
nhận ghi công đúng cho tác giả; còn với CC0 1.0[7] thì
tác giả của tác phẩm khước từ các quyền của mình
và hiến tặng tác phẩm vào phạm vi công cộng, và vì
thế bất kỳ ai cũng có quyền sử dụng tác phẩm đó
theo bất kỳ cách gì họ muốn và không nhất thiết
phải thừa nhận ghi công tác giả.
Ở nước
Mỹ:
Ngày
25/08/2022, Văn phòng Chính sách Khoa học và Công nghệ
của Nhà Trắng - OSTP (Office of Science and Technology Policy)
cập nhật Bản ghi nhớ về truy cập mở tới các xuất
bản phẩm và dữ liệu nghiên cứu, yêu cầu tất
cả các xuất bản phẩm và dữ liệu nghiên cứu được
liên bang cấp vốn phải là truy cập công khai, tự do
không mất tiền và tức thì tới tất cả các công dân
Mỹ[8].
Đây là bản cập nhật
cho bản ghi nhớ cũng
từng được OSTP xuất
bản vào
năm 2013[9].
Tương tự
như Liên minh
S ở châu Âu, nước Mỹ có Nhóm các nhà Cấp vốn
Nghiên cứu Mở - ORFG (Open Research Funder Group) hiện
với 25 nhà
cấp vốn nghiên cứu cam kết chia sẻ mở các
kết quả nghiên cứu để
làm lợi cho xã hội bằng việc tăng tốc nhịp độ
phát hiện, làm giảm các khoảng trống về chia sẻ
thông tin, khuyến khích đổi mới sáng tạo, và thúc đẩy
khả năng tái tạo lại[10]. Nhóm này cũng hoan nghênh
hành động của Văn phòng Chính sách Khoa học và Công
nghệ của Nhà Trắng (OSTP) ngày 25/08/2022 ở trên, trong
đó có đoạn nêu: “Trong khi chính sách trước đó chỉ
được áp dụng cho các cơ quan liên bang nào với chi
tiêu nghiên cứu và phát triển (R&D) từ 100 triệu
USD trở lên (Bản ghi nhớ năm 2013), thì hướng dẫn mới
này áp dụng cho tất cả các cơ quan và bộ của liên
bang Mỹ - một bước nhảy từ 20 tới hơn 400 cơ quan
liên bang. Điều này sẽ triệt để làm gia tăng tầm
với chính sách, và rốt cuộc số lượng nghiên cứu
truy cập mở và sử dụng lại được”.
D. Quyền đối với Khoa học Mở trong đối
phó với đại dịch COVID-19
Khi
đại
dịch COVID-19
ập đến, hàng
loạt các quyền đã bị ảnh hưởng.
“Một
tuyên bố của Ủy
ban
của Liên hiệp quốc về Kinh tế, Xã hội và Văn hóa
(CESCR) vào tháng 4/2020 nhấn mạnh các quyền kinh tế, xã
hội và văn hóa bị ảnh hưởng như thế nào do bản thân
đại
dịch và
do các biện pháp được tiến hành để giảm bớt sự
lây nhiễm của nó.
Điều này
trải từ các hiệu ứng đóng cửa trường học lên quyền
được giáo dục cho tới các hiệu ứng cách
ly ảnh hưởng
tới quyền
tham gia và chia sẻ trong văn hóa...
Vào tháng 9/2021,
Báo cáo viên Đặc biệt của Liên hiệp quốc trong lĩnh
vực các quyền văn hóa, đã ban hành một
báo
cáo về
tác động của đại
dịch COVID-19
lên
văn hóa và các quyền văn hóa và về
các cách thức ở đó văn hóa và các quyền văn hóa, bao
gồm quyền đối với khoa
học,
cải thiện các giải pháp và khả năng phục hồi dựa
vào các quyền”[11].
Cũng
được ghi nhận từ
khi bùng phát đại dịch COVID-19,
rằng
đã
có
các mối đe dọa đối với quyền tự do khoa
học, như 332 vụ tấn công chỉ riêng
trong năm 2021 đối với
các nhân viên giáo dục đại học, bao gồm giết người,
bạo lực, mất tích, bỏ tù, mất chức vụ, truy tố,
trong số những điều
khác; hay việc
cấp vốn không đủ cho nghiên cứu và phát
triển,
cũng
như những chênh lệch toàn cầu trong việc cấp vốn này,
gây khó khăn thêm cho quyền tự do của các nhà
khoa học[12].
Ở chiều
ngược lại, có thể
nêu ra ở đây vài ví dụ cụ thể và
nổi bật nhất về
quyền đối với khoa
học giúp cải thiện các giải pháp đối phó với
đại dịch COVID-19 như
sau:
Cam kết
COVID-19 Mở (Open COVID-19 Pledge). Cam kết này đã kêu gọi
các tổ chức khắp trên thế giới làm cho các bằng sáng
chế và bản quyền của họ sẵn sàng tự do không mất
tiền để đấu tranh với đại dịch COVID-19 bằng việc
cấp phép mở với
3 loại giấy phép COVID mở. Vào
thời điểm cuối năm 2021, ước
tính có khoảng 500.000 bằng sáng chế và nhiều bản
quyền từ nhiều tập
đoàn, các công ty lớn và các tổ chức
đã cam kết mở công khai để đối phó với COVID-19[13].
Cộng đồng
phần cứng mở, với
các bản thiết kế phần
cứng được cấp phép
mở, thường là các giấy phép mở của hệ thống
giấy phép Creative Commons, trao quyền cho bất kỳ ai sửa
đổi các bản thiết kế đó cho phù hợp với mục đích
chế tạo và sử dụng của mình[14], đã góp công lớn
trong việc giảm căng thẳng vì thiếu hụt các vật tư y
tế và thiết bị bảo vệ cá nhân khi chuỗi cung ứng
vật tư y tế bị đứt gẫy toàn cầu trong giai đoạn
đầu của đại dịch COVID-19.
Tháng 10/2020, Tổng Giám đốc UNESCO,
WHO và Cao Ủy về Nhân Quyền của Liên hiệp quốc đã
ký kết một “Lời kêu gọi chung về Khoa học Mở”,
để ứng phó nhanh và hiệu quả với đại dịch COVID-19
và tăng tốc tiến bộ hướng tới triển khai Chương
trình nghị sự 2030 của Liên hiệp quốc về Phát triển
Bền vững đến năm 2030, qua đó tái khẳng định quyền
cơ bản để hưởng thụ các lợi ích của tiến bộ
khoa học và các ứng dụng của nó và biện hộ cho
khoa học mở, toàn diện và cộng tác. Lời kêu gọi nhấn
mạnh: “Ý tưởng cốt lõi đằng sau Khoa học Mở là
cho phép thông tin, dữ liệu và các kết quả khoa học
truy cập được rộng rãi hơn (Truy cập Mở) và được
khai thác tin cậy hơn (Dữ liệu Mở) với sự tham gia
tích cực của tất cả các bên liên quan (Mở cho Xã
hội)”[15].
E.
Lời kết và gợi ý
Để
triển
khai chương trình chuyển
đổi số quốc gia theo Quyết định
749/QĐ-TTg ngày 03/06/2020, Thủ tướng chính phủ gần đây
đã ban hành các Quyết định có liên quan tới việc ứng
dụng và phát triển tài nguyên giáo dục mở hay học
liệu mở, cụ thể như: (1) Quyết
định số
131/QĐ-TTg ngày 25/01/2022
đã giao nhiệm vụ cho
Bộ Giáo dục và Đào tạo
“Phát
triển các kho học liệu số, học
liệu mở chia sẻ dùng chung toàn ngành giáo
dục”[16];
hoặc (2) Quyết
định số
411/QĐ-TTg
ngày 31/03/2022
đã giao nhiệm vụ cho
Bộ Giáo dục và Đào tạo chủ trì và
phối hợp Bộ Lao động - Thương binh - Xã hội “Xây
dựng mạng lưới thư viện điện tử, các nền tảng
tài nguyên giáo dục mở, thí điểm xây
dựng và triển khai chương trình sách giáo
khoa mở”[17]; trong khi Khuyến nghị của UNESCO
về Tài nguyên Giáo dục Mở 2019 và Khoa học Mở 2021 đều
định nghĩa tài nguyên giáo dục mở, 1 trong 5 thành phần
không thể thiếu của kiến thức khoa học mở, “là các
tư liệu dạy, học và nghiên cứu ở bất kỳ định dạng
và phương tiện nào mà nằm trong phạm vi công cộng hoặc
có bản quyền đã được phát hành theo một giấy phép
mở, cho phép những người khác không mất chi phí để
truy cập, sử dụng lại, tái mục đích, tùy chỉnh và
phân phối lại”, thì Việt Nam ở thời điểm hiện
tại chưa ở đâu có quy định cấp phép
mở cho bất kỳ thành phần kiến thức khoa học mở
nào, và Luật
sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022[18]
của Việt Nam không/chưa có
khái niệm về
quyền
‘tự
do chia sẻ tiến bộ khoa học và các lợi
ích
(ứng
dụng)
của nó’,
hoặc
nói đơn giản, quyền
tự do chia sẻ tác phẩm.
Vì thế Luật này và
các quy định pháp luật có liên quan tới kiến
thức khoa học mở vẫn
cần
tiếp tục phải
được
bổ sung sửa đổi và/hoặc
xây dựng mới càng
sớm càng tốt để các
Bộ
- Ngành
có thể hoàn thành được nhiệm vụ của Thủ tướng
chính phủ giao cho.
Một
mặt, Khuyến
nghị Khoa học Mở của
UNESCO đã
được 193
quốc gia thành
viên thông qua ngày 23/11/2021, biến Khoa học Mở thành xu
thế không thể đảo ngược của thế giới ngày nay; mặt
khác, tại
thời điểm này, UNESCO đang dẫn dắt và
điều phối
việc triển khai các nội dung của Khuyến
nghị Khoa học Mở 2021
vào
thực tế cuộc sống trên phạm vi toàn thế giới[19]
thông qua 5 nhóm làm việc về Khoa học Mở,
gồm
các nhóm làm việc về: (1); Xây
dựng năng lực; (2)
Chính
sách và công cụ chính sách;
(3) Cấp
vốn và ưu đãi;
(4) Hạ
tầng;
và (5) Khung
giám sát.
Theo dự kiến, đến hết năm 2022, nhiều kết quả của
các nhóm đó sẽ lần đầu tiên được xuất bản truy
cập mở trên cổng Khoa học Mở của UNESCO.
Việc
tận dụng được các kết quả từ 5 nhóm làm việc đó
về Khoa học Mở của UNESCO chắc chắn sẽ giúp cho Việt
Nam có khả năng rút
ngắn khoảng cách
với những phát
triển của
Khoa
học Mở thế
giới, cũng
như việc
xây dựng, triển khai và hiện thực hóa dễ dàng hơn
và thuận tiện hơn quyền
đối với Khoa
học Mở.
Các chú giải
[1]
United Nations:
Universal
Declaration of Human Rights:
https://www.un.org/en/about-us/universal-declaration-of-human-rights
[2]
UNESCO, 23/11/2021:
RECOMMENDATION
ON OPEN SCIENCE:
https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000379949.
Bản
dịch sang tiếng Việt:
https://www.dropbox.com/s/l3q04t99nil5mgo/379949eng_Vi-25112021.pdf?dl=0
[3]
cOAlition
S: Plan
S:
https://www.coalition-s.org/
[4]
Lê
Trung Nghĩa, 2019: Hành
trình đi tới Truy cập Mở đầy đủ và tức thì ở Liên
minh châu Âutới các xuất bản phẩm và dữ liệu nghiên
cứu và vài gợi ý cho Việt Nam:
https://www.dropbox.com/s/ppal0khwad6sbfo/OA_in_EU_and_Recommendations_for_VN.pdf?dl=0
[5]
European Commission,
22/02/2019: COMMISSION
DECISION adopting Creative Commons as an open licence under the
European Commission’s reuse policy:
https://ec.europa.eu/transparency/documents-register/detail?ref=C(2019)1655&lang=en.
Bản dịch sang tiếng Việt:
https://www.dropbox.com/s/o5czc845o1sh4dd/C-2019-1655-F1-EN-MAIN-PART-1_Vi-28102020.pdf
[6]
Creative
Commons: CC
BY 4.0:
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
[7]
Creative Commons: CC0 1.0:
https://creativecommons.org/publicdomain/zero/1.0/
[8]
Office
of Science and Technology Policy, 25/08/2022:
MEMORANDUM
FOR THE HEADS OF EXECUTIVE DEPARTMENTS AND AGENCIES:
https://www.whitehouse.gov/wp-content/uploads/2022/08/08-2022-OSTP-Public-Access-Memo.pdf.
Bản
dịch sang tiếng Việt:
https://www.dropbox.com/s/arpbbjzcgiqztoj/08-2022-OSTP-Public-Access-Memo_Vi-29082022.pdf?dl=0
[9]
Office
of Science and Technology Policy, 22/02/2013:
MEMORANDUM
FOR THE HEADS OF EXECUTIVE DEPARTMENTS AND AGENCIES:
https://obamawhitehouse.archives.gov/sites/default/files/microsites/ostp/ostp_public_access_memo_2013.pdf
[10]
ORFG: About:
https://www.orfg.org/about
[11]
UNESCO, 2022:
UNESCO
BRIEF ON THE RIGHT TO SCIENCE AND COVID-19:
https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000381186.
Bản dịch sang tiếng Việt:
https://www.dropbox.com/s/f2smdr3iw67via8/381186eng_Vi-21092022.pdf?dl=0,
trang
6.
[12]
UNESCO, 2022:
UNESCO
BRIEF ON THE RIGHT TO SCIENCE AND COVID-19:
https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000381186.
Bản dịch sang tiếng Việt:
https://www.dropbox.com/s/f2smdr3iw67via8/381186eng_Vi-21092022.pdf?dl=0,
xem
mục: Các mối đe dọa quyền tự do khoa học, trang 16.
[13]
Lê
Trung Nghĩa, 2021: Yêu
cầu cấp bách xây dựng chính sách cấp phép mở quốc
gia để giúp đối phó với đại dịch COVID-19 và tạo
thuận lợi để triển khai Khoa học Mở và chương trình
chuyển đổi số quốc gia:
https://giaoducmo.avnuc.vn/bai-viet-toan-van/yeu-cau-cap-bach-xay-dung-chinh-sach-cap-phep-mo-quoc-gia-de-giup-doi-pho-voi-dai-dich-covid-19-va-tao-thuan-loi-de-trien-khai-khoa-hoc-mo-va-chuong-trinh-chuyen-doi-so-quoc-gia-528.html
[14]
Lê
Trung Nghĩa, 2021: Phần
cứng nguồn mở: Đổi mới sáng tạo tốc độ cao:
https://giaoducmo.avnuc.vn/bai-viet-toan-van/phan-cung-nguon-mo-doi-moi-sang-tao-toc-do-cao-487.html
[15]
UNESCO, WHO, 2020:
JOINT
APPEAL FOR OPEN SCIENCE:
https://en.unesco.org/sites/default/files/joint_appeal_for_open_sciences_fin_en_fin.pdf.
Bản dịch sang tiếng Việt:
https://www.dropbox.com/s/h9wraskph0aua79/joint_appeal_for_open_sciences_fin_en_fin_Vi-22092022.pdf?dl=0
[16]
Trang
tin chinhphu.vn: Quyết
định số 131/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Phê
duyệt Đề án "Tăng cường ứng dụng công nghệ
thông tin và chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo
giai đoạn 2022 - 2025, định hướng đến năm 2030":
https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=205236&classid=0,
xem
phần III.CÁC NHIỆM VỤ, GIẢI PHÁP CHỦ YẾU, mục 2(b);
và phần V. TỔ CHỨC THỰC HIỆN, mục 1(a)và 1(b).
[17]
Bộ
Thông tin và Truyền thông: Quyết
định 411/QĐ-TTg ngày 31/03/2022 Phê duyệt Chiến lược
quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm
2025, định hướng đến năm 2030:
https://mic.gov.vn/Upload_Moi/VanBan/QD411.pdf,
xem phần IV. PHÁT
TRIỂN NỀN MÓNG KINH TẾ SỐ VÀ XÃ HỘI SỐ,
mục 6(đ); và
phần VI.
GIẢI PHÁP, mục 6.
[18]
Trang
tin Đảng Cộng sản Việt Nam: Luật
sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu
trí tuệ số 07/2022/QH15 ngày 16/6/2022, hiệu lực thi hành
từ ngày 01/01/2023:
https://tulieuvankien.dangcongsan.vn/he-thong-van-ban/van-ban-quy-pham-phap-luat/luat-sua-doi-bo-sung-mot-so-dieu-cua-luat-so-huu-tri-tue-so-072022qh15-ngay-1662022-hieu-luc-thi-hanh-tu-ngay-01012023-8649
[19]
UNESCO, 2022:
Implementation
of the UNESCO Recommendation on Open Science:
https://www.unesco.org/en/natural-sciences/open-science/implementation#open-science-working-groups.
Bản
dịch sang tiếng Việt:
https://giaoducmo.avnuc.vn/khoa-hoc-mo/trien-khai-khuyen-nghi-khoa-hoc-mo-cua-unesco-cap-nhat-11-07-2022-744.html
Giấy
phép
nội dung: CC
BY 4.0 Quốc tế
Lê Trung Nghĩa
PS:
Tự do tải về bài trình chiếu theo toàn văn của bài
viết này tại địa chỉ:
https://www.dropbox.com/s/hftpsjhtew9c9od/OS_Human_Rights.pdf?dl=0
