Bài
viết cho hội thảo khoa học ‘Đào tạo ngành thông tin -
thư viện trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0’ do Khoa
TT-TT Đại học KHXHNV, ĐHQG-HCM tổ chức ngày 09/11/2018 tại
thành phố Hồ Chí Minh
Bài
được đăng trong kỷ yếu hội thảo, các trang 8-21
--------------------------------------------------------
Tóm
tắt:
Rất
cần khoa học mở cho cách mạng công nghiệp lần thứ tư
(CMCN4) ở Việt Nam. Bộ các kỹ năng và năng lực khoa học
mở và các thành phần của nó là mới lạ đối với các
cơ sở giáo dục mọi cấp ở Việt Nam. Các thư viện,
các thủ thư, những người chuyên nghiệp về thông tin và
các nhà nghiên cứu là các tác nhân không thể thiếu
trong ứng dụng và phát triển khoa học mở. Vì vậy, bài
viết gợi ý đào tạo và huấn luyện các kỹ năng và
năng lực khoa học mở, trước hết là các thành phần
như truy cập mở và tài nguyên giáo dục mở, những thành
phần là cơ bản và phù hợp nhất với môi trường huấn
luyện và đào tạo cho các thủ thư, sinh viên và giảng
viên chuyên ngành thông tin - thư viện (TT-TV).
Các
từ khóa: cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN4);
khoa học mở; truy cập mở (TrCM); tài nguyên giáo dục mở
(TNGDM); dữ liệu mở (DLM); dữ liệu mở liên kết
(DLMLK); thông tin - thư viện (TT-TV); thủ thư; kỹ năng và
năng lực.
--------------------------------------------------------
Cách
mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN4) đang len lỏi khắp
mọi lĩnh vực của xã hội trên phạm vi toàn cầu, đang
và sẽ mang lại những thay đổi chưa từng có trong lịch
sử loài người. Giống như bất kỳ cuộc cách mạng nào,
việc đào tạo huấn luyện các kỹ năng và năng lực mới
để đáp ứng các nhu cầu của cuộc cách mạng là cần
thiết, và với CMCN4, trong số những điều khác, các kỹ
năng và năng lực của khoa học mở là điều không thể
thiếu, được cả các quốc gia G7, G20, OECD và đặc biệt
là các quốc gia của Liên minh châu Âu đề cập tới ngày
một nhiều trong thời gian gần đây. Các hoạt động huấn
luyện/đào tạo khoa học mở trong lĩnh vực Thông tin -
Thư viện (TT-TV) có vai trò quan trọng trong việc nâng cao
nhận thức và có khả năng cung cấp các kỹ năng và năng
lực cần thiết để Việt Nam cũng có thể tiếp cận
CMCN4 phù hợp với điều kiện hoàn cảnh hiện nay.
A.
Định nghĩa Khoa học Mở và các thành phần liên quan tới
nhau của nó
Hình
1. Các
thành phần của khoa học mở
Các
nhà khoa học châu Âu định nghĩa Khoa học Mở như sau:
Khoa
học Mở[1]
đại diện cho tiếp cận nghiên cứu có tính cộng tác,
minh bạch, và truy cập được. Một dải rộng lớn các
hoạt động tới dưới cái ô Khoa học Mở, bao gồm xuất
bản Truy
cập Mở,
Dữ
liệu Mở,
Sổ
ghi chép
Mở, Rà soát lại Ngang hàng Mở, và Giáo
dục Mở.
Nó cũng bao gồm cả khoa học công dân, nơi những người
không phải là các chuyên gia tham gia trực tiếp vào nghiên
cứu.
Liên
minh Xuất bản Học thuật và Tài nguyên Hàn lâm – SPARC
(Scholarly Publishing and Academic Resources Coalition), một liên
minh toàn cầu với cam kết làm cho Mở thành mặc định
cho nghiên cứu và giáo dục đã đưa ra các định nghĩa
cho một vài thành phần quan trọng của Khoa học Mở như
sau:
Định
nghĩa Truy cập Mở (TrCM):
Truy
cập mở là sự sẵn sàng tự do, ngay lập tức, trên trực
tuyến của các bài báo nghiên cứu có sự kết hợp với
các quyền để sử dụng các bài báo đó một cách đầy
đủ trong môi trường số. Truy cập mở là sự cập nhật
hiện đại cần thiết cho truyền thông nghiên cứu sử
dụng đầy đủ Internet cho những gì đã được xây dựng
từ ban đầu để làm - tăng tốc cho nghiên cứu.
Truy
cập mở là sự sẵn sàng tự do, ngay lập tức, trên trực
tuyến của các bài báo nghiên cứu đi cùng với các quyền
để sử dụng đầy đủ các bài báo đó trong môi trường
số. Truy cập mở đảm bảo rằng bất kỳ ai cũng có thể
truy cập và sử dụng các kết quả đó - để biến các
ý tưởng thành các ngành công nghiệp và các đột phá để
cuộc sống tốt đẹp hơn.
Định
nghĩa Dữ liệu Mở (DLM) và
Dữ
liệu Mở Liên kết (DLMLK):
Dữ
liệu Mở là dữ liệu nghiên cứu sẵn sàng tự do trên
Internet cho phép bất kỳ người sử dụng nào tải về,
sao chép, phân tích, tái chế, truyền tới các phần mềm
hoặc sử dụng vì bất kỳ mục đích nào khác mà không
có các rào cản về tài chính, pháp lý hay kỹ thuật khác
với các rào cản không thể tách rời khỏi việc có được
sự truy cập tới bản thân Internet.
Dữ
liệu Mở Liên kết là dữ liệu liên kết được phát
hành theo một giấy phép mở, không cản trở sử dụng
lại nó một cách tự do.
Giáo
dục Mở xoay quanh các tài nguyên, các công cụ và các
thực hành là tự do, không có các rào cản về pháp
lý, tài chính và kỹ thuật và có thể hoàn toàn được
sử dụng, được chia sẻ và được tùy biến thích nghi
trong môi trường số.
Nền
tảng của Giáo dục Mở là Tài nguyên Giáo dục Mở - OER
(Open Educational Resources), chúng là các tài nguyên dạy,
học và nghiên cứu không có các chi phí và không có
các rào cản truy cập, và chúng cũng mang sự cho phép về
pháp lý để sử dụng mở. Thông thường, sự cho phép
này được trao thông qua việc sử dụng một giấy phép
mở (ví dụ, các giấy phép Creative Commons) cho phép bất
kỳ ai tự do để sử dụng, tùy biến thích nghi và chia
sẻ tài nguyên đó - bất kỳ lúc nào, bất kỳ ở đâu.
Sự cho phép “Mở” thường được định nghĩa theo
“5R”: người sử dụng được tự do để Giữ
lại, Sử dụng lại, Làm lại, Pha trộn và Phân phối lại
(Retain, Reuse, Revise, Remix and
Redistribute) các tư liệu giáo dục đó.
Các
thành phần của khoa học mở có liên quan tới nhau. Tuy
nhiên, vì mục đích và trong phạm vi của bài viết này,
chỉ nêu lên sự liên quan giữa một vài thành phần như
tài nguyên Truy cập Mở (TrCM), Dữ liệu Mở (DLM) và Tài
nguyên Giáo dục Mở (TNGDM) từ khía cạnh cấp phép mở
Creative Commons, như trong Hình 2.
Hình
2 cho thấy phổ các giấy phép khác nhau có khả năng gắn
vào các tài nguyên để đáp ứng được với các định
nghĩa khác nhau của DLM và TNGDM là khác nhau, cụ thể:
-
Chỉ 3 giấy phép ở phần trên cùng có thể gắn vào tài nguyên để nó đáp ứng được định nghĩa của DLM.
-
Chỉ 5 giấy phép ở phần trên có thể gắn vào tài nguyên để nó đáp ứng được định nghĩa của TNGDM.
-
Cả 7 giấy phép đều có thể gắn vào tài nguyên để nó trở thành tài nguyên TrCM.
Điều
quan trọng được nêu
ở đây là: từ
khía cạnh cấp phép mở Creative Commons,
DLM và TNGDM trước hết đều là tài nguyên TrCM được.
Hình
2[2]. Phân biệt phổ các giấy phép Creative Commons với các
tài nguyên mở[3]
B.
CMCN4 với các đặc tính nổi bật của nó cần được
đáp ứng
‘Trong
thời gian qua, đã có không ít các bài viết nêu những
đặc tính của CMCN4, trong số đó, có lẽ nổi bật nhất
là: (1) người máy có khả năng thay thế con người; và
(2) sự thông minh trong giải quyết nhiều vấn đề khác
nhau trong cuộc sống của con người theo các mức độ
‘thông minh’ khác nhau, với mức thông minh cao nhất được
cho là nhờ vào khả năng sử dụng các kết quả phân
tích dữ liệu lớn theo thời gian thực (hoặc gần với
thời gian thực) để đưa ra các quyết định điều khiển
sự vận hành của một (vài) quy trình công việc nào đó
cũng theo thời gian thực (hoặc gần với thời gian thực).’
Cả
2 đặc tính nổi bật nhất đó có khả năng hiện thực
hóa được trong cuộc sống nhờ vào việc ứng dụng và
phát triển của dữ liệu mở (DLM) và dữ liệu mở liên
kết (DLMLK).
B1.
Người máy có khả năng thay thế con người
Để
người máy có khả năng thay thế con người, các dữ liệu
được xuất bản phải có khả năng để máy cũng có khả
năng đọc/hiểu được, chứ không chỉ con người
đọc/hiểu được như trước kia, nghĩa là:
-
Dữ liệu cần tuân thủ quy tắc 4 điểm và lược đồ tiêu chuẩn 5 sao của Tim Berners-Lee, trong đó DLM là mức thấp nhất 1 sao trong lược đồ tiêu chuẩn 5 sao của DLMLK do Tim Berners-Lee, nhà phát minh ra World Wide Web, đã đưa ra vào năm 2006; và/hoặc
-
Dữ liệu cần tuân thủ các nguyên tắc FAIR (Findable, Accessible, Interoperable, Reusable) để các dữ liệu nghiên cứu là tìm thấy được, truy cập được, tương hợp được và sử dụng lại được.
B2.
Có được sự thông minh mức cần thiết
Để
có được sự thông minh cần thiết, châu Âu, nơi đã
nghiên cứu và triển khai hướng tới khoa học mở từ
hơn 10 năm trước qua các chương trình khung FP7 cho các năm
2007-2013 và hiện nay qua chương trình Horizon 2020 và dự
kiến qua chương trình khung FP9 cho các năm sau 2020, đã chỉ
ra rằng, nếu:
-
Đi theo tiếp cận DLM thì kết quả thu được nhiều nhất là các ứng dụng thông minh
-
Đi theo tiếp cận DLMLK thì kết quả thu được không chỉ là các ứng dụng thông minh, mà còn cả các sản phẩm thông minh và các hệ thống thông minh.
B3.
Gợi ý
Các
nội dung được nêu ra ở các phần B1 và B2 ở trên đều
là những cái đích quan trọng chúng ta muốn hướng tới,
chứ chúng chưa hiện diện ở bất kỳ đâu ở Việt Nam
hiện nay. Vì vậy nhu cầu và vai trò của đào tạo huấn
luyện là quan trọng để các dữ liệu được xuất bản
trong thời gian tới sẽ từng bước đạt được các yêu
cầu của DLM và DLMLK.
Có
thể tham khảo bài viết ‘Rất cần khoa học mở cho CMCN
4.0[4]’ trên tạp chí Tia Sáng để có thêm các chi tiết
làm rõ thêm về các yêu cầu của DLM và DLMLK.
C.
Các kỹ năng và năng lực cần thiết về
khoa học mở
Hiện
hành, các kỹ năng khoa học mở có thể được phân loại
thành 4 nhóm chính sau đây:
-
Các kỹ năng liên quan tới xuất bản TrCM
-
Các kỹ năng thông tin thư viện và nghiên cứu
-
Các kỹ năng về năng lực xuất bản mở (mức người sử dụng nghiên cứu).
-
-
Các kỹ năng liên quan tới quản lý dữ liệu và DLM
-
Các kỹ năng kỹ thuật, đặc biệt là các kỹ năng khoa học dữ liệu
-
-
Các kỹ năng xúc tác để tiến hành nghiên cứu chuyên nghiệp
-
Các kỹ năng quản lý nghiên cứu
-
Các kỹ năng pháp lý
-
Các kỹ năng về liêm chính và đạo đức nghiên cứu
-
-
Các kỹ năng khoa học công dân
Có
thể phân loại các kỹ năng khoa học mở theo một cách
khác, như trong Hình 5. Khoang giữa bên phải Hình 5 liệt
kê các kỹ năng khoa học mở ở mức tổng quát nhất cần
được huấn luyện cho các đối tượng khác nhau. Các kỹ
năng đó là: Truy cập Mở; Dữ liệu Mở; Quản lý dữ
liệu nghiên cứu; Hạ tầng nghiên cứu; Các vấn đề
pháp lý, bao gồm các quyền số, bản quyền, cấp phép;
Đánh giá nghiên cứu; Khai thác văn bản và dữ liệu;
Liêm chính nghiên cứu và hàn lâm; Lưu trữ bảo tồn;
Thông tin nghiên cứu và quản lý hệ thống thông tin
nghiên cứu hiện hành - CRIS (Current Research Information
System); Tài nguyên Giáo dục Mở; và các kỹ năng khác.
Hình
5. Khả năng cung cấp huấn luyện các kỹ năng khoa học
mở ở châu Âu[5]
Để
có thể có được bức tranh toàn diện và chi tiết hơn
về các kỹ năng cần thiết về khoa học mở, tham khảo
toàn bộ chương 3 tài liệu ‘Cung cấp cho các nhà nghiên
cứu các kỹ năng và năng lực họ cần để thực hành
Khoa học Mở[6]’.
D.
Gợi ý nội dung đào tạo nhân lực ngành thông tin thư
viện với các kỹ năng và năng lực khoa học
mở cần thiết
Với
việc liệt kê các kỹ năng khoa học mở ở phần C, cộng
với lưu ý ở phần A rằng từ khía cạnh cấp phép mở
Creative Commons, DLM và TNGDM trước hết đều là tài nguyên
TrCM được, cộng với đặc thù của việc đào tạo và
nghiên cứu chuyên ngành TT-TV, gợi ý trước mắt nên tập
trung vào đào tạo nhân lực ngành TT-TV về TrCM và TNGDM.
D1.
Gợi ý đào tạo phần lý thuyết
Không
phải ngẫu nhiên UNESCO năm 2015 đã xuất bản 2 bộ tài
liệu chuyên về TrCM dành cho các trường thư viện và các
nhà nghiên cứu. Đây chính là những nội dung cơ bản về
TrCM rất nên được cân nhắc, nghiên cứu để có thể
đưa vào đào tạo phần lý thuyết rất tốt cho các sinh
viên và giảng viên chuyên ngành TT-TV. Các tài liệu đó
đều đã được dịch sang tiếng Việt, gồm:
-
Bộ tài liệu về TrCM dành cho các trường thư viện:
-
Giới thiệu truy cập mở[7]
-
Hạ tầng truy cập mở[8]
-
Tối ưu hóa tài nguyên[9]
-
Tính tương hợp và truy xuất[10]
-
-
Bộ tài liệu về TrCM dành cho các nhà nghiên cứu:
-
Truyền thông hàn lâm[11]
-
Các khái niệm về tính mở và truy cập mở[12]
-
Các quyền sở hữu trí tuệ[13]
-
Đo đếm đánh giá nghiên cứu[14]
-
Chia sẻ tác phẩm của bạn theo truy cập mở[15]
-
-
Ngoài 2 bộ tài liệu trên, nên tham khảo tài liệu hướng dẫn làm chính sách TrCM của UNESCO: Chỉ dẫn chính sách để phát triển và thúc đẩy truy cập mở[16]. Bổ sung thêm là có rất nhiều các tài liệu liên quan tới chính sách TrCM ở tất cả các mức như nhóm quốc gia, quốc gia, tổ chức quốc tế, tổ chức quốc gia, cơ sở viện – trường. Tuy nhiên, chúng là nằm ngoài phạm vi trọng tâm của bài viết này.
Về
TNGDM cũng có rất nhiều tài liệu. Gợi ý chắt lọc các
nội dung từ các tài liệu sau đây để đưa vào đào tạo
lý thuyết cho các sinh viên và giảng viên chuyên ngành
TT-TV:
-
Các tài liệu của UNESCO và Khối Thịnh vượng chung về Học tập (COL):
-
Chỉ dẫn cơ bản về TNGDM[17]
-
Các chỉ dẫn về TNGDM trong giáo dục đại học[18]
-
TNGDM: Chính sách, các chi phí và sự biến đổi[19]
-
TNGDM: Từ cam kết tới hành động[20]
-
-
Các tài liệu khác
-
Vai trò của các thư viện và các thủ thư trong các sáng kiến TNGDM[21]
-
TNGDM trong các ngôn ngữ ít được sử dụng[22]
-
-
Tham khảo thêm:
-
Tài liệu ‘Tổng quan về TNGDM và một kịch bản giả tưởng về tương lai của giáo dục Việt Nam[23]’, được viết cho hội thảo do Hiệp hội Các trường đại học cao đẳng Việt Nam (AVNUC) tổ chức tại Hà Nội ngày 16/05/2018.
-
Nhiều tài liệu về TNGDM đã được dịch sang tiếng Việt trên Blog: Phần mềm tự do nguồn mở cho Việt Nam[24].
-
D2.
Gợi ý huấn luyện thực hành
Một
số phần lý thuyết được gợi ý ở phần trên có khả
năng được hiểu rõ hơn thông qua các bài thực hành sau:
-
Thực hành cấp và sinh giấy phép mở Creative Commons cho các tài nguyên bằng các công cụ cấp và sinh giấy phép của Creative Commons. Thực hành này đặc biệt quan trọng vì nó chung cho tất cả các dạng tài nguyên mở như tài nguyên TrCM, TNGDM, DLM... Tham khảo thêm: ‘Sổ tay cấp phép mở của Liên bang’[25].
-
Tìm kiếm và sử dụng các kho tài nguyên TrCM, TNGDM, DLM có sẵn trên Internet qua: ‘Tìm kiếm và sử dụng các nguồn tài nguyên được cấp phép mở[26]’.
-
Thực hành theo ‘Khóa tập huấn ‘Xây dựng tài nguyên giáo dục mở trên nền tảng công nghệ mở’, một bước tiến nhỏ hướng tới ứng dụng và phát triển tài nguyên giáo dục mở (TNGDM) trong các thư viện đại học[27]’, như lược đồ trong Hình 6.
Hình
6. Lược đồ tạo lập và chia sẻ video truy cập mở,
được cấp phép mở
-
Bản địa hóa các tài nguyên TrCM, TNGDM từ tiếng Anh sang tiếng Việt bằng việc sử dụng môi trường trực tuyến của hệ thống wikiHow, bao gồm cả wikiHow.com và wikiHow.vn qua: ‘Viết bài trên wikiHow.vn[28]’ và một vài bài ví dụ cụ thể.
-
Tạo lập sách điện tử định dạng epub bằng phương pháp mở[29].
-
Ngoài các nội dung thực hành được nêu ở trên, một số bài thực hành khoa học mở có thể được nghiên cứu và tùy biến thích nghi để triển khai trong các cơ sở giáo dục đào tạo ở Việt Nam qua tài liệu ‘Sổ tay huấn luyện khoa học mở’ do ‘một nhóm 14 tác giả vào tháng 02/2018 đã cùng tới Thư viện Khoa học Công nghệ Quốc gia Đức ở Hannover để tạo ra cuốn sổ tay mở sống động này nhằm huấn luyện khoa học mở’[30].
Kết
luận
Rất
cần khoa học mở cho CMCN4 ở Việt Nam. Khoa học mở đang
và sẽ trở thành dòng chính thống trên thế giới, trong
khi ở Việt Nam hiện nay hầu như không tồn tại. Các kỹ
năng và năng lực khoa học mở không được huấn luyện,
đào tạo tại bất kỳ cơ sở giáo dục nào ở Việt Nam
hiện nay. Các thư viện, các thủ thư, những người
chuyên nghiệp về thông tin và các nhà nghiên cứu đều
là các tác nhân chính trong ứng dụng và phát triển khoa
học mở. Vì vậy, việc huấn luyện, đào tạo các kỹ
năng và năng lực khoa học mở trong những năm tới tại
các khoa TT-TV là quan trọng và cấp bách.
Trong
phạm vi một bài viết cho hội thảo, sẽ không thể nêu
hết được các vấn đề cần thiết có liên quan tới
huấn luyện, đào tạo các kỹ năng và năng lực khoa học
mở. Vì vậy, từ quan điểm chủ quan của tác giả, bài
viết này chỉ gợi ý tham chiếu tới vài tài liệu được
cho là cơ bản và có khả năng giúp cho việc huấn luyện,
đào tạo các kỹ năng và năng lực khoa học mở trong
thời gian tới, cả về lý thuyết và thực hành.
Cũng
cần bổ sung thêm, để các cơ sở giáo dục, nhất là
các cơ sở giáo dục công lập, có khả năng triển khai
các hoạt động huấn luyện, đào tạo các kỹ năng và
năng lực khoa học mở một cách chính thống, rất cần
có chính sách khoa học mở và các thành phần cơ bản của
nó ở mọi cấp quản lý, đặc biệt là ở cấp chính
phủ[31].
Các
tham chiếu
[1]
Lê Trung Nghĩa biên dịch: Cung
cấp cho các nhà nghiên cứu các kỹ năng và năng lực họ
cần để thực hành khoa học mở,
EC xuất bản tháng 7/2017:
https://www.dropbox.com/s/qc0cfjd80ipmvnx/os_skills_wgreport_final_Vi_01032018.pdf?dl=0,
trang
8
[2]
TS. Cable Green, Open Education: The
Moral, Business & Policy Case for OER,
hình được tùy biến từ slide số 26
https://www.slideshare.net/cgreen/updated-keynote-slides-october-2014,
giấy phép CC BY.
[3]
Lê
Trung Nghĩa,
Cấp phép mở
Creative Commons cho các tài nguyên truy cập mở, tài nguyên
giáo dục mở và dữ liệu mở:
https://vnfoss.blogspot.com/2018/05/cap-phep-mo-creative-commons-cho-cac.html
[4]
Lê Trung Nghĩa: Rất
cần khoa học mở cho CMCN4.0,
Tạp chí Tia Sáng, 26/08/2017:
http://tiasang.com.vn/-doi-moi-sang-tao/Rat-can-khoa-hoc-mo-cho-CMCN-40--10878
[5]
Lê Trung Nghĩa biên
dịch:
Cung
cấp cho các nhà nghiên cứu các kỹ năng và năng lực họ
cần để thực hành Khoa
học
Mở, EC
xuất
bản tháng 07/2017:
https://www.dropbox.com/s/qc0cfjd80ipmvnx/os_skills_wgreport_final_Vi_01032018.pdf?dl=0,
trang
42
[6]
Lê Trung Nghĩa biên
dịch:
Cung
cấp cho các nhà nghiên cứu các kỹ năng và năng lực họ
cần để thực hành Khoa
học
Mở, EC
xuất
bản tháng 07/2017:
https://www.dropbox.com/s/qc0cfjd80ipmvnx/os_skills_wgreport_final_Vi_01032018.pdf?dl=0
[7]
Lê Trung Nghĩa biên dịch: Giới
thiệu truy cập mở,
UNESCO xuất bản 2015:
https://www.dropbox.com/s/pieghb3m5r7hm5i/231920E-Vi-06082017.pdf?dl=0
[8]
Lê Trung Nghĩa biên dịch: Hạ
tầng truy cập mở,
UNESCO xuất bản năm 2015:
https://www.dropbox.com/s/u1wc3yp0i9vib9h/232204E-Vi-16082017.pdf?dl=0
[9]
Lê Trung Nghĩa biên dịch: Tối
ưu hóa tài nguyên,
UNESCO xuất bản năm 2015:
https://www.dropbox.com/s/d7oh3271m0z622h/232201E-Vi-22082017.pdf?dl=0
[10]
Lê Trung Nghĩa biên dịch: Tính
tương hợp và truy xuất,
UNESCO xuất bản năm 2015:
https://www.dropbox.com/s/1xkxe2y8oy0ln2m/232199E-Vi-06082017.pdf?dl=0
[11]
Lê Trung Nghĩa biên dịch: Truyền
thông hàn lâm,
UNESCO xuất bản năm 2015:
https://www.dropbox.com/s/6irainzgx3qa65h/231938e-Vi-20092017.pdf?dl=0
[12]
Lê Trung Nghĩa biên dịch: Các
khái niệm về tính mở và truy cập mở,
UNESCO xuất bản năm 2015:
https://www.dropbox.com/s/bnpg9kn6phkqnii/232207E-Vi-27092017.pdf?dl=0
[13]
Lê Trung Nghĩa biên dịch: Các
quyền sở hữu trí tuệ,
UNESCO xuất bản năm 2015:
https://www.dropbox.com/s/dboxp5uju3kjy0u/232208E-Vi-09092017.pdf?dl=0
[14]
Lê Trung Nghĩa biên dịch: Đo
đếm đánh giá nghiên cứu,
UNESCO xuất bản năm 2015:
https://www.dropbox.com/s/n1xohy7tgjdnt4o/232210E-Vi-12102017.pdf?dl=0
[15]
Lê Trung Nghĩa biên dịch: Chia
sẻ tác phẩm của bạn theo truy cập mở,
UNESCO xuất bản năm 2015:
https://www.dropbox.com/s/bff7xp7ppmm6yun/232211E-Vi-14092017.pdf?dl=0
[16]
Lê Trung Nghĩa biên dịch: Chỉ
dẫn chính sách để phát triển và thúc đẩy truy cập
mở, tác giả:
Almar Swan, UNESCO xuất bản 2012:
https://www.dropbox.com/s/t0pw2yrsfludxp5/215863e-Vi-04102017.pdf?dl=0
[17]
Lê Trung Nghĩa biên dịch: Chỉ
dẫn cơ bản về TNGDM,
UNESCO và COL xuất bản năm 2011 và cập nhật 2015:
https://www.dropbox.com/s/lr35lwf436l4ggj/215804e-Vi-04102015.pdf?dl=0
[18]
Lê Trung Nghĩa biên dịch: Các
chỉ dẫn về TNGDM trong giáo dục đại học,
UNESCO và COL xuất bản năm 2011 và cập nhật 2015:
https://www.dropbox.com/s/p1tfmi5swd229e8/213605e-Vi-21092015.pdf?dl=0
[19]
Lê Trung Nghĩa biên dịch: TNGDM:
Chính sách,
các chi phí và sự biến đổi,
UNESCO và COL xuất bản năm 2016:
https://www.dropbox.com/s/rsweet9lr2j50i5/244365e-Vi-20072016.pdf?dl=0
[20]
Lê Trung Nghĩa biên
dịch: TNGDM: Từ
cam kết tới hành động,
COL xuất bản năm 2017:
https://www.dropbox.com/s/vyoczt07w3r49pf/2017_COL_OER-From-Commitment-to-Action-Vi-15102017.pdf?dl=0
[21]
Lê Trung Nghĩa biên
dịch: Vai trò của
các thư viện và các thủ thư trong các sáng kiến TNGDM,
JISC và CETIS xuất bản tháng 08/2012:
https://www.dropbox.com/s/u74gh16watjwqo2/OER-Libraries-Survey-Report-Vi-16032016.pdf?dl=0
[22]
Lê Trung Nghĩa biên
dịch: TNGDM trong
các ngôn ngữ ít được sử dụng,
các tác giả: Linda Bradley, Sylvi Vigmo, 2014:
https://www.dropbox.com/s/uqae2g324jt49mf/WP2%20study%200207-Vi-24042016.pdf?dl=0
[23]
Lê Trung Nghĩa: Tổng
quan về TNGDM và một kịch bản giả tưởng về tương
lai của giáo dục Việt Nam:
https://www.dropbox.com/s/bfjjs0c64b8lq9d/OER-Overview_For_AVNUC_Conference_16052018.pdf?dl=0
[24]
Lê Trung Nghĩa biên
dịch: Giáo dục
mở và tài nguyên, giấy phép tư liệu mở:
http://vnfoss.blogspot.com/2014/06/giao-duc-mo-va-tai-nguyen-giay-phep-tu.html
[25]
Lê Trung Nghĩa biên
dịch: Sổ tay cấp
phép mở của Liên bang (Mỹ):
https://www.dropbox.com/s/4s48mcx47b6wb0c/open_licensing_playbook_final_Vi-26052018.pdf?dl=0
[26]
Lê Trung Nghĩa, 2018:
Tìm kiếm và sử
dụng các nguồn tài nguyên được cấp phép mở:
https://www.dropbox.com/s/xaz6kjsyh2ag44y/OER_Searching_%26_Using.pdf?dl=0
[27]
Lê Trung Nghĩa, 2017:
Khóa tập huấn
‘Xây dựng tài nguyên giáo dục mở trên nền tảng công
nghệ mở’, một bước tiến nhỏ hướng tới ứng dụng
và phát triển tài nguyên giáo dục mở (TNGDM) trong các
thư viện đại học:
http://vnfoss.blogspot.com/2018/10/khoa-tap-huan-xay-dung-tai-nguyen-giao.html
[28]
wikihow.vn: Cách
để Viết bài trên wikihow.vn:
https://www.wikihow.vn/Vi%E1%BA%BFt-b%C3%A0i-tr%C3%AAn-wikihow.vn
[29]
wikihow.vn: Cách
để Tạo eBook định dạng ePub trong LibreOffice bằng
Writer2ePub:
https://www.wikihow.vn/T%E1%BA%A1o-eBook-%C4%91%E1%BB%8Bnh-d%E1%BA%A1ng-ePub-trong-LibreOffice-b%E1%BA%B1ng-Writer2ePub
[30]
Lê Trung Nghĩa biên
dịch, 2018: Sổ
tay huấn luyện khoa học mở:
https://www.dropbox.com/s/1qey0usiae43y5l/Open_Science_Trainning_Handbook_Vi-20052018.pdf?dl=0
[31]
Lê Trung Nghĩa, Kỹ
năng và năng lực cho khoa học mở: Thách thức và gợi ý
cho Việt Nam:
http://tiasang.com.vn/-khoa-hoc-cong-nghe/Ky-nang-va-nang-luc-cho-khoa-hoc-mo-Thach-thuc-va-goi-y-cho-Viet-Nam-12350
Lê
Trung Nghĩa
PS:
Bạn có thể tự do tải về bài trình bày ở định dạng
PDF theo địa chỉ:
https://www.dropbox.com/s/5yxddqa1a3awc2n/Library_Edu_IR4_Final.pdf?dl=0
Xem
thêm thông tin về phiên bản Slide theo địa chỉ:
hoặc:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Lưu ý: Chỉ thành viên của blog này mới được đăng nhận xét.