Linux và phần mềm tự do nguồn mở: Vì sao mã nguồn là tự do? (Phần 1)

Linux and Free/Open Source Software: Why Code For Free? (part 1)

4 quyền tự do

The Four Freedoms

Carla Schroder

Friday, July 24, 2009 02:47:59 PM

Theo: http://www.linuxplanet.com/linuxplanet/opinions/6803/1/

Bài được đưa lên Internet ngày: 24/07/2009

Lời người dịch: “Ngay cả nếu bạn không phải là một lập trình viên thì bạn vẫn hưởng lợi. Tôi chắc chắn là bạn đã đọc nhiều câu chuyện kinh khủng về những năm của phần mềm gián điệp, các cửa hậu, và những điều bẩn thỉu khác được đặt ra bởi các nhà cung cấp trong các phần mềm đóng, sở hữu độc quyền. Không có được sự truy cập tới mã nguồn là cách duy nhất mà bạn có thể vồ phải những thứ này trong hành động để giám sát hoạt động của phần mềm, như việc xem những gì nó gửi đi qua mạng và phân tích các quá trình. Cả 2 thứ đó đều là những việc mất thời gian, và nếu các hoạt động bất chính này được mã hoá hoặc được dấu bởi những phương tiện khác, thì cầu chúc may mắn nhé. Nền công nghiệp phần mềm sở hữu độc quyền dường như sẽ siết chặt trong sự kìm kẹp của sự hồ nghi, và các khách hàng sẽ không được đón mừng và được đánh giá cao mà được xem xét với sự hồ nghi”. Hy vọng mọi người sử dụng phần mềm thông thường của Việt Nam hiểu điều này.

Hàng chục ngàn từ đã được in trong nhiều năm trong mong muốn trả lời cho câu hỏi “Vì sao mọi người muốn mã nguồn là tự do?” Đôi khi mệnh đề này cay nghiệt hơn, giống như việc “Richard Stallman nghĩ những lập trình viên phải làm việc vì tự do và đói tới chết!” Với hãn hữu những ngoại lệ, một loạt các học giả, các nhà phân tích, và một số người do ngẫu nhiên đã cố gắng giải thích các vấn đề này mà không có việc hỏi bất kỳ lập trình viên thực sự nào, hoặc bản thận họ không có bất kỳ kinh nghiệm nào về lập trình. Và vì thế trong một hành động cả gan rõ ràng là mù quáng, tôi đã hỏi một vài lập trình viên chuyên nghiệp có kinh nghiệm về quan điểm của họ đối với chủ đề này. Những thứ ày sẽ được xuất bản vào tuần sau ở Phần 2. Hôm nay tôi sẽ xem tới giá trị của các phần mềm tự do nguồn mở đối với những người không lập trình, với chúng ta là những người sử dụng đầu cuối tầm thường.

4 quyền tự do

Hãy bắt đầu trở lại với gần ban đầu, với 4 quyền tự do nổi tiếng của Richard Stallman:

• Tự do chạy chương trình, với bất kỳ mục đích nào (tự do 0).

• Tự do nghiên cứu cách mà chương trình làm việc, và thay đổi nó để làm cho nó làm được những gì mà bạn muốn (tự do 1). Việc truy cập tới mã nguồn là một điều kiện tiên quyết cho điều này.

• Tự do phân phối lại các bản sao sao cho bạn có thể giúp người hàng xóm của bạn (tự do 2).

• Tự do cải tiến chương trình, và tung những cải tiến của bạn (và phiên bản đã được sửa đổi nói chung) cho công chúng, sao cho toàn bộ cộng đồng đều hưởng lợi (tự do 3). Việc truy cập tới mã nguồn là một điều kiện tiên quyết cho điều này.

Lưu ý cách mà điều này đảm bảo tối đa các quyền cho người sử dụng đầu cuối. Mọi thứ đi từ đây; bạn có thể làm bất kỳ điều gì mà bạn muốn cho việc sử dụng cá nhân của riêng bạn. Đối nghịch lại điều này với xu thế hiện đại về việc xâm phạm, theo dõi và cố kiểm soát sự sử dụng cá nhân. Những quyền tự do ngày có được sự bảo vệ mạnh mẽ về pháp lý trong giấy phép GPL, giấy phép phổ biến nhất của phần mềm tự do.

Many tens of thousands of words have been printed over the years in attempts to answer the question "Why would anyone want to code for free?" Sometimes it is phrased more bitingly, like "Richard Stallman thinks programmers should work for free and starve to death!" With rare exceptions, various pundits, analysts, and random passersby have tried to explain these issues without asking any actual developers, or having any coding experience themselves. And thus in a daring deed of the blindingly obvious, I asked several experienced, professional developers for their views on the subject. These will be published next week in Part 2. Today I'm going to look at the value of Free/Open Source software to the non-coder, us lowly end users.

The Four Freedoms

Let's start back near the beginning, with Richard Stallman's famous Four Freedoms:

• The freedom to run the program, for any purpose (freedom 0).

• The freedom to study how the program works, and change it to make it do what you wish (freedom 1). Access to the source code is a precondition for this.

• The freedom to redistribute copies so you can help your neighbor (freedom 2).

• The freedom to improve the program, and release your improvements (and modified versions in general) to the public, so that the whole community benefits (freedom 3). Access to the source code is a precondition for this.

Note how this grants maximum rights to the end-user. It's anything goes; you can do anything you want for your own personal use. Contrast this with the modern trend of invading, tracking, and trying to control personal use. These freedoms have strong legal protection in the GPL, the most popular Free Software License.

Có vài tá giấy phép của phần mềm tự do nguồn mở với các yêu cầu khác nhau. Nhưng chúng tất cả đều có yếu tố chung về những quyền tự do được mở rộng tuyệt vời cho người sử dụng.

Bạn có thể đọc cuốn sách của Stallman Tự do như trong Quyền Tự do (Free as in Freedom), mà nó sẵn sàng để đọc tự do nhờ cả vào tính rộng lượng hào phóng của ông, và tính rộng lượng hào phóng của O'Reilly Media.

Nhưng tôi không viết mã nguồn, nên vì sao tôi phải quan tâm chứ?

Ngay cả nếu bạn không phải là một lập trình viên thì bạn vẫn hưởng lợi. Tôi chắc chắn là bạn đã đọc nhiều câu chuyện kinh khủng về những năm của phần mềm gián điệp, các cửa hậu, và những điều bẩn thỉu khác được đặt ra bởi các nhà cung cấp trong các phần mềm đóng, sở hữu độc quyền. Không có được sự truy cập tới mã nguồn là cách duy nhất mà bạn có thể vồ phải những thứ này trong hành động để giám sát hoạt động của phần mềm, như việc xem những gì nó gửi đi qua mạng và phân tích các quá trình. Cả 2 thứ đó đều là những việc mất thời gian, và nếu các hoạt động bất chính này được mã hoá hoặc được dấu bởi những phương tiện khác, thì cầu chúc may mắn nhé. Nền công nghiệp phần mềm sở hữu độc quyền dường như sẽ siết chặt trong sự kìm kẹp của sự hồ nghi, và các khách hàng sẽ không được đón mừng và được đánh giá cao mà được xem xét với sự hồ nghi.

There are several dozen different Free/Open Source licenses with differing requirements. But they all have the common element of greatly expanded user freedoms.

You might read Mr. Stallman's book Free as in Freedom, which is available to read for free thanks to both his generosity, and the generosity of O'Reilly Media.

But I Don't Write Code, So Why Should I Care?

Even if you're not a programmer you still benefit. I'm sure you've read the many horror stories over the years of spyware, backdoors, and other nastinesses placed by vendors in closed, proprietary software. Without access to the source code the only way you can catch these in the act is to monitor the software's activity, such as watching what it sends out over the network and analyzing processes. Both of which are time-consuming, and if the nefarious activities are encrypted or hidden by other means, good luck. The proprietary software industry seems to be tightly-clenched in the grip of mistrust, and customers are not welcomed and valued but rather viewed with suspicion.

Dịch tài liệu: Lê Trung Nghĩa

letrungnghia.foss@gmail.com