Điều gì có thể xảy ra với an ninh mạng của Việt Nam, nếu…

(Bài được đăng trên tạp chí Tia Sáng số 15 ra ngày 05/08/2018, các trang 38-39. Phiên bản điện tử của Tia Sáng trên trực tuyến đăng ngày 19/08/2018 tại địa chỉ: http://www.tiasang.com.vn/-dien-dan/Dieu-gi-co-the-xay-ra-voi-an-ninh-mang-cua-Viet-Nam-neu%E2%80%A6-12671)

Ngày 12/06/2018, Quốc hội đã thông qua luật an ninh mạng (LANM), đánh dấu sự hoàn tất pha đầu tiên của việc làm luật và cũng từ thời điểm này, mở ra pha tiếp sau, pha chuẩn bị các văn bản dưới luật để có thể đưa luật vào cuộc sống.

Ngay sau thời điểm này, trên một số diễn đàn trên Internet đã diễn ra các thảo luận với mong muốn rà soát lại các nội dung của Luật vừa được thông qua nhằm góp ý cho các văn bản dưới luật sẽ được soạn thảo trong thời gian tới. Một trong các diễn đàn như vậy, là diễn đàn ICT-VN, với danh sách thư ICT_VN@googlegroups.com gồm các nhà nghiên cứu, giảng dạy, triển khai và quản lý công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT-TT) từ các trường, viện, doanh nghiệp và cơ quan/tổ chức Chính phủ và phi Chính phủ, được tạo ra từ 2003.

Trên diễn đàn này, sau khi LANM được thông qua tại Quốc hội, ngày 15/06/2018 , đã có ý kiến đóng góp cho Điều 12, khoản 2, các mục b) và c) và khoản 4 của LANM.

Thực tế các hệ thống mạng viễn thông và thông tin hiện nay của Việt Nam

Để nói về một hệ thống mạng, trước hết chúng ta nói về cấu trúc của hệ thống mạng đó. Một hệ thống mạng thông tin được xây dựng lên từ phần cứng, phần mềm, các thiết bị kết nối mạng (phần xác) và thông tin - dữ liệu (phần hồn) trong hệ thống đó. Phần hồn các hệ thống mạng của Việt Nam hiện đang được Luật an toàn thông tin mạng 2015 điều chỉnh.

Một mặt, một thực tế đặc biệt có liên quan tới Điều 12 LANM cần được nêu ở đây, là các mạng viễn thông của Việt Nam sử dụng nhiều, rất nhiều các thiết bị viễn thông của các công ty viễn thông của Trung Quốc như Huawei và ZTE. Bạn có thể kiểm chứng điều này bằng việc tìm kiếm theo cụm từ khóa “Huawei và ZTE, mạng viễn thông Việt Nam”. Mặt khác, hầu hết tất cả các hệ thống thông tin của Việt Nam, bao gồm các hệ thống thông tin của nhà nước, các bộ – ngành, bao gồm cả của toàn bộ ngành giáo dục, đều phụ thuộc vào hệ điều hành của một nhà cung cấp độc quyền nguồn đóng, Windows của Microsoft. Nói một cách khác, Việt Nam hiện chưa làm chủ được các thành phần quan trọng nhất của hệ thống mạng thông tin, đặc biệt là toàn bộ “phần xác”.

Trong khi thực tế nhiều năm đã chỉ ra, hầu như bất kỳ thành phần nào của mạng cũng đều có thể là điểm khởi phát cho sự mất an ninh mạng, và cùng với nó, là mất an toàn thông tin - dữ liệu mạng.

Trong bối cảnh các hệ thống mạng bị phụ thuộc như vậy, điều khó tin nhưng lại có khả năng xảy ra là, cuộc chiến thương mại của 2 quốc gia hàng đầu thế giới hiện nay, Mỹ và Trung Quốc, có thể làm cho nhiều hệ thống mạng viễn thông của Việt Nam bị tê liệt, bất kể nội dung của LANM được diễn đạt như thế nào, cụ thể như đối với Điều 12 này.

Câu chuyện thực tế của ZTE từ thời điểm 15/04/2018

ZTE là nhà sản xuất các thiết bị viễn thông lớn thứ 2 của Trung Quốc, sau Huawei, đã phải đóng cửa nhiều chi nhánh của hãng trong thời gian qua và có nguy cơ ngừng hoạt động hoàn toàn vì lệnh trừng phạt của Mỹ với lý do ZTE vi phạm lệnh cấm vận của Mỹ với Iran và Bắc Triều Tiên - lệnh cấm ZTE mua vi chip, hệ điều hành và các phần mềm ứng dụng trong kho phần mềm đi với hệ điều hành đó từ các công ty của Mỹ trong vòng 7 năm - có hiệu lực từ ngày 15/04/2018. Những diễn biến sau đó, như việc giữa tháng 5/2018 Tổng thống Mỹ đã muốn cứu ZTE với điều kiện ZTE phải nộp phạt hàng tỷ USD và thay đổi nhân sự lãnh đạo của hãng; trong khi một số nghị sỹ Mỹ lại muốn trừng phạt ZTE tới cùng; và cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc có hiệu lực từ ngày 06/07/2018 cho tới thời điểm viết bài này vẫn tiếp tục leo thang thì không ai có thể đoán biết trước được kết cục của cuộc chiến đó rồi sẽ ra sao trong khi ZTE vẫn nằm trong tâm bão của cuộc chiến, và có thể cả các hãng viễn thông khác của cả 2 bên bị lôi kéo vào cuộc chiến đó, như Huawei của Trung Quốc, hay Qualcomm của Mỹ… Bạn có thể tìm trên mạng các thông tin về điều này qua cụm từ tìm kiếm “trade war ZTE”.

Việc ZTE có thể phải đóng cửa vì không làm chủ được các công nghệ sản xuất các con vi chip, hệ điều hành và các ứng dụng phần mềm đi với hệ điều hành đó, cho thấy, an ninh mạng của ZTE là bằng 0, hay an ninh mạng của ZTE = 0. Bạn Có thể tìm trên Internet các thông tin về điều này qua cụm từ tìm kiếm “ZTE đóng cửa”.

Về điều này, Tổng biên tập Nhật báo Khoa học và Công nghệ, cơ quan ngôn luận của Bộ Khoa học và Công nghệ Trung Quốc, nói tại một hội thảo ở Bắc Kinh hôm 21/6/2018:

“Căn nhà của chúng ta được xây trên nền móng của người khác nhưng một số người cứ cho rằng chúng ta có các quyền sở hữu tài sản vĩnh cửu và tuyệt đối. Điều đáng lo ngại là những người có quan điểm này đang lừa dối các lãnh đạo, công chúng và ngay chính họ”.

Nguồn: https://www.thesaigontimes.vn/275233/chien-tranh-thuong-mai-nhat-cua-vao-niem-tu-hao-cong-nghe-cua-trung-quoc.html

Người Trung Quốc còn nói như vậy về an ninh các hệ thống mạng của họ, trong khi công ty của họ, ZTE, đang là nguồn cung cấp vô số các thiết bị mạng cho các hệ thống mạng viễn thông của Việt Nam. Không rõ, người Việt Nam chúng ta thì sẽ phải nói như thế nào về an ninh mạng của mình?

Giáo dục CNTT-TT

Thế hệ các lập trình viên phần mềm và những người chuyên nghiệp về CNTT-TT hiện nay của chúng ta, được giáo dục trong môi trường ĐÓNG, chưa có khả năng làm chủ được hệ thống mạng của mình, không đồng nghĩa với việc các thế hệ sau của chúng ta cũng không có khả năng làm được điều đó. Vì thế, trách nhiệm của thế hệ hiện nay, đặc biệt là các giảng viên CNTT-TT và những người làm công tác giáo dục ở tất cả các cơ sở giáo dục đào tạo trên toàn quốc, phải huấn luyện - đào tạo để các thế hệ trẻ tiếp sau có thể làm được điều đó. Muốn được như vậy, trước hết, chúng ta phải có đủ dũng khí để LOẠI BỎ HOÀN TOÀN và VÔ ĐIỀU KIỆN việc giáo dục CNTT-TT chỉ phụ thuộc vào một nhà cung cấp độc quyền duy nhất, thay vào đó bằng việc giáo dục CNTT-TT của thế giới NGUỒN MỞ từ bậc TIỂU HỌC.

Còn nếu chúng ta tiếp tục để căn nhà của chúng ta được xây trên nền móng của người khác thì có nghĩa là chúng ta đang bịt nốt đi khả năng để các thế hệ tiếp sau của chúng ta có thể đảm bảo được an ninh mạng cho Việt Nam.

Giấy phép nội dung: CC BY 4.0 Quốc tế.

Lê Trung Nghĩa

Vài số liệu về khóa tập huấn ‘Xây dựng tài nguyên giáo dục mở trên nền tảng công nghệ mở’

Liên Chi hội Thư viện Đại học Khu vực phía Bắc (NALA), cùng với Ban Tư vấn Phát triển Giáo dục Mở của Hiệp hội các trường đại học và cao đẳng Việt Nam (AVNUC) và Khoa Thông tin - Thư viện Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn (FLIS) - Đại học Quốc gia Hà Nội, phối hợp tổ chức khóa tập huấn ‘Xây dựng tài nguyên giáo dục mở trên nền tảng công nghệ mở’ trong các ngày 13-21/08/2018 tại phòng máy của Khoa Thông tin - Thư viện Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội với sự hỗ trợ kỹ thuật của công ty iWay thuộc Câu lạc bộ Phần mềm Tự do Nguồn Mở Việt Nam (VFOSSA).

Khóa tập huấn là dành cho các thủ thư, nhân viên thư viện của các thư viện các trường đại học và cao đẳng là thành viên của NALA.

Các học viên tham dự khóa học được chia thành các lớp, mỗi lớp không quá 10 người, tiến hành các bài thực hành theo Sáng kiến “Tạo video truy cập mở - bước khởi đầu thực tế cho các thư viện, các cơ sở đại học và cao đẳng ứng dụng và phát triển các tài nguyên truy cập mở và được cấp phép mở”. Với sáng kiến này, tất cả các phần mềm được sử dụng đều là các phần mềm tự do nguồn mở, bao gồm hệ điều hành, các phần mềm ứng dụng, các công cụ cấp phép Creative Commons, cùng các kho tài nguyên truy cập mở trên Internet.

Một vài số liệu của khóa học là như sau:

• Tổng số học viên là các thủ thư / nhân viên thư viện tham gia khóa tập huấn: 60
• Tổng số các thư viện các viện/trường đại học và cao đẳng tham gia tập huấn: 34
• Tổng số ngày làm việc của khóa tập huấn: 7

Xem thông tin/hình ảnh/video từng ngày của khóa tập huấn tại các đường liên kết sau:

1. Ngày 1: trên Facebook hoặc Minds hoặc Twitter
2. Ngày 2: trên Facebook hoặc Minds hoặc Twitter
3. Ngày 3: trên Facebook hoặc Minds hoặc Twitter
4. Ngày 4: trên Facebook hoặc Minds hoặc Twitter
5. Ngày 5: trên Facebook hoặc Minds hoặc Twitter và Vimeo
6. Ngày 6: trên Facebook hoặc Minds hoặc Twitter
7. Ngày 7 (dành cho một số nhân viên CNTT): trên Vimeo

Bạn có thể tự do tải về bài trình bày tại khóa tập huấn tại địa chỉ:

https://www.dropbox.com/s/9vqhffhf99ommu6/Create-OA-Video_2018.pdf?dl=0

Xem thêm:

• Khóa tập huấn ‘Xây dựng tài nguyên giáo dục mở trên nền tảng công nghệ mở’
• Lễ khai giảng khóa tập huấn ‘Xây dựng tài nguyên giáo dục mở trên nền tảng công nghệ mở’

Blogger: Lê Trung Nghĩa

letrungnghia.foss@gmail.com

Các thư viện của Đức và Thụy Điển coi thường vụ cắt bỏ của Elsevier

German and Swedish libraries shrug off Elsevier shutdown

No sign of breakthrough as boycott yet to have significant impact on publisher

Không có dấu hiệu đột phá khi tẩy chay còn chưa có tác động đáng kể lên nhà xuất bản

August 8, 2018, By David Matthews

Twitter: @DavidMJourno

Theo: https://www.timeshighereducation.com/news/german-and-swedish-libraries-shrug-elsevier-shutdown

Bài được đưa lên Internet ngày: 08/08/2018

Xem thêm: Khoa học Mở - Open Science

Nguồn: Getty

Giá cao: ở Đức, nói về hợp đồng mới của quốc gia với Elsevier bị đổ vỡ vì các lo ngại về các chi phí tăng cao

Việc mất truy cập tới các nội dung mới từ nhà xuất bản hàn lâm lớn nhất thế giới có thể nghe giống như cơn ác mộng cho các thư viện đại học.

Nhưng, một tháng sau khi bị cắt khỏi các bài báo mới của Elsevier, các thủ thư ở Thụy Điển đã nêu chỉ một nhúm các kêu ca, trong khi ở Đức, các cơ sở nói họ đã có hợp đồng với khá ít các yêu cầu đối với các tài liệu bị khóa.

Hai quốc gia này đang được các thủ thư ở các quốc gia khác theo dõi chặt chẽ để xem khả thi ra sao để bỏ các nhà xuất bản lớn, hoặc vĩnh viễn hoặc như một phần của chiến lược thương thảo hợp đồng, khi họ thúc đẩy các tạp chí định kỳ tiến tới mô hình truy cập mở. Đây là một trong những kiểm thử lớn đầu tiên về sự đàn hồi của trường đại học khi đối mặt với sự không có truy cập – Elsevier trước đó đã tạm dừng cắt nước Đức.

Ở Thụy Điển, các thư viện đã không có truy cập tới nội dung được xuất bản từ 30/06, sau khi nhóm thương lượng của các trường đại học nước này đã quyết định vào tháng 5 chấm dứt hợp đồng của mình với Elsevier vì các chi phí tăng cao và những gì nó thấy như là bản chào hàng không đủ về truy cập mở.

Ở Đức, trong khi chờ đợi, các cuộc nói chuyện về một hợp đồng mới của quốc gia đã dẫn tới bất thành hơn 1 năm qua và một nửa đã đổ vỡ vào tháng trước đối với các vấn đề tương tự, và các thư viện đã không có sự truy cập tới các tư liệu mới kể từ ngày 10/07.

Nhu cầu đối với các bài báo là khá thấp trong những ngày nghỉ hè, trong khi các thủ thư tranh cãi có ưu đãi để làm dịu đi bất kỳ vấn đề gì để tăng cường cho bàn tay thương thảo của họ, và sức ép lên các thư viện có thể gia tăng khi một tỷ lệ lớn chưa từng thấy các tư liệu của Elsevier đã trở nên không sẵn sàng.

Nhưng cho tới nay, các thủ thư Thụy Điển được tờ Times Higher Education (Thời báo Giáo dục Đại học) đã nêu một nhúm các kêu khiếu nại.

“Cho tới nay, 3 nhà nghiên cứu đã phàn nàn [rằng tôi nhận thức được về]”, Jakob Harnesk, giám đốc thư viện ở Đại học Karlstad, nói. “Các nhà nghiên cứu, những người thể hiện sự ủng hộ hủy bỏ cho tới nay nhiều hơn những người phản đối”.

Một giám đốc thư viện, người đã thích được ẩn danh, nói rằng họ đã nhận được một cuộc gọi từ một nhà nghiên cứu lo ngại về việc không có khả năng truy cập tới các ấn bản mới của tạp chí nhất định nào đó. “Phần còn lại của rất ít các bình luận chúng tôi có đã ủng hộ”, họ nói.

Các thư viện của Thụy Điển có khả năng tránh bế tắc bằng việc qua dịch vụ mượn liên thư viên - mượn tài liệu từ các thư viện vẫn có sự truy cập, ví dụ các thư viện nước ngoài. “Cho tới nay vì sự mượn liên thư viện là một sự lựa chọn, tôi thấy không có vấn đề gì”, David Lawrence, giám đốc thư viện Đại học Linköping, nói.

Wilhelm Widmark, giám đốc thư viện Đại học Stockholm University , đã nói rằng ông còn chưa nhận được nhiều yêu cầu mượn, và ngờ rằng thay vào đó các độc giả có lẽ chia sẻ các bài báo. “Chúng tôi đã chưa có khiếu nại gì”, ông nói. “Chúng tôi chỉ nhận được vài phản hồi từ các nhà nghiên cứu đang ủng hộ sự hủy bỏ của chúng tôi”.

Ở Đức, Bernhard Mittermaier, một thành viên của đội thương lượng cho Project Deal, nhóm thương thảo quốc gia của nước này, nói rằng, việc phán xét bằng khảo sát nội bộ gần đây với khoảng 30 cơ sở, về tổng thể “không có khiếu nại và không có phản ứng gì” về sự thiếu nội dung.

Trong các tuần kể từ khi nội dung mới đã không còn được sẵn sàng, các cơ sở của Đức trong bình đã có yêu cầu 20 tài liệu mượn từ các thư viện khác, ông nói. “Điều đó không có vấn đề gì”, ông nói. “Điều này có thể được giám đốc thư viện thực hiệnvào buổi tối, từ ghế tràng kỷ”.

Mỗi lần mượn có giá thành 6€ (£5.34), ông nói - một khoản chi được các khoản tiết kiệm làm cho giảm đi khi các thư viện từng làm bằng cách không thuê bao các tạp chí của Elsevier nữa. Phụ thuộc vào kích cỡ của họ, vài thư viện đã và đang trả 800.000€ mỗi năm cho nội dung của Elsevier, ông nói; họ bây giờ vì thế đã có nhiều tiền hơn trong ngân sách của họ và vài thư viện bây giờ đang đầu tư khoản tiết kiệm được này vào việc xuất bản truy cập mở để thay thế.

Nhưng, nếu Đức và Thụy Điển không chịu bất kỳ sức ép tức thì nào để tìm kiếm thỏa thuận, thì Elsevier dường như cũng không, tương tự. Giá cổ phiếu của công ty mẹ của nó, RELX, đã tăng trong tháng 7, và vào tuần cuối của tháng nó đã đăng các kết quả cho nửa đầu năm 2018 đã tái đảm bảo với các nhà phân tích rằng tranh cãi ở Đức va Thụy Điển đã không làm chậm được sự tăng trưởng doanh số. Hơn nữa nó cắt đi sự truy cập vào tháng 7, nhà xuất bản này đã và đang cung cấp hiệu quả sự truy cập tự do tới hơn 200 cơ sở của Đức từ đầu năm 2018.

Chiến lược của Đức vẫn là chờ đợi sức ép đè lên Elsevier và rốt cuộc giành được một thỏa thuận mới với họ, thay vì làm cho hiện trạng này thành các công việc bất biến, TS. Mittermaier nói. Ông đã thừa nhận rằng đã có “rủi ro” khi vài thư viện, hạnh phúc với các khoản tiết kiệm mà họ đã và đang tiến hành, có thể quyết định không ra nhập bất kỳ thỏa thuận quốc gia mới nào.

Nhưng các nhà nghiên cứu Đức đã và đang đẩy mạnh sức ép theo các cách khác, bằng việc giảm đệ trình bài báo, tiến hành rà soát lại ngang hàng và rút lui khỏi các ban biên tập các tạp chí, ông bổ sung thêm.

Người phát ngôn của Elsevier nói: “Xu hướng trong yêu cầu truy cập không có gì bất thường ở Đức và Thụy Điển. Xu hướng trong đệ trình tài liệu là chưa rõ ràng sau một khoảng thời gian ngắn như vậy”.

“Chúng tôi vẫn mở cho các cuộc nói chuyện có tính xây dựng để tìm giải pháp bền vững cho quốc gia, cả ở Đức và Thụy Điển”.

david.matthews@timeshighereducation.com

Source: Getty

High price: in Germany, talks over a new national contract with Elsevier broke down because of concerns over rising costs

Losing access to new content from the world’s biggest academic publisher might sound like a nightmare for university libraries.

But, a month after being cut off from new Elsevier articles, librarians in Sweden have reported only a handful of complaints, while in Germany, institutions said that they have had to deal with relatively few requests for blocked papers.

The two countries are being watched closely by librarians in other countries to see how feasible it is to ditch big publishers, either permanently or as part of a contract-negotiating strategy, as they push for periodicals to move towards an open access model. It is one of the first big tests of university resilience in the face of no access – Elsevier had previously stopped short of cutting off Germany.

In Sweden, libraries have been without access to content published since 30 June after the country’s university negotiating consortium decided in May to end its contract with Elsevier because of rising costs and what it saw as an insufficient offer on open access.

In Germany, meanwhile, talks over a new national contract that had dragged on unsuccessfully for more than a year and a half broke down last month over similar issues, and libraries have been without access to new material since 10 July.

Demand for articles is relatively low during the summer holidays, while librarians arguably have an incentive to downplay any problems to strengthen their negotiating hand, and pressure on libraries could grow as an ever greater proportion of Elsevier material becomes unavailable.

But so far, Swedish librarians surveyed by Times Higher Education have reported a handful of complaints, at most.

“Up until now, three researchers have made complaints [that I am aware of],” said Jakob Harnesk, library director at Karlstad University. “Researchers that express support for the cancellation by far outnumber the negative ones.”

One library head, who preferred to remain anonymous, said that they had received one call from a researcher concerned about not being able to access new issues of a specific journal. “The rest of the very few comments we have got have been supportive,” they said.

Swedish libraries are able to get around the blockage through inter-library loans – borrowing papers from libraries that still have access, for example those abroad. “So long as inter-library loan is an option, I see no problem,” said David Lawrence, director of Linköping University library.

Wilhelm Widmark, director of Stockholm University library, said that he had not yet received many requests for loans, and suspected instead that scholars were sharing articles. “We haven't had any complaints yet,” he said. “We have only received some feedback from researchers who support our cancellation.”

In Germany, Bernhard Mittermaier, a member of the negotiating team for Project Deal, the country’s national negotiating consortium, said that, judging by a recent internal survey of about 30 institutions, there are on the whole “no complaints and no reactions” to the lack of content.

In the weeks since new content has been unavailable, German institutions on average have had to request 20 papers on loan from other libraries, he said. “That’s no problem at all,” he said. “This can be done by the director of the library in the evening, from the sofa”.

Each loan costs €6 (£5.34), he said – an expense dwarfed by the savings that libraries were making by not subscribing to Elsevier journals. Depending on their size, some libraries had been paying up to €800,000 a year for Elsevier content, he said; they now therefore had a lot more money in their budgets and some were now investing this saving into open access publishing instead.

But, if Germany and Sweden are not under any immediate pressure to seek a deal, neither seemingly is Elsevier. The share price of its parent company, RELX, rose during July, and in the last week of the month it posted results for the first half of 2018 that reassured analysts that the dispute in Germany and Sweden had not slowed revenue growth. Until it cut off access in July, the publisher had in effect been providing free access to more than 200 German institutions since the beginning of 2018.

The German strategy is still to wait for the pressure to build on Elsevier and ultimately strike a new deal with them, rather than make the current state of affairs permanent, said Dr Mittermaier. He did acknowledge that there was a “risk” that some libraries, happy with the savings that they were currently making, would decide not to join any new national deal.

But German researchers were stepping up pressure in other ways, by declining to submit articles, conduct peer review and stepping down from the editorial boards of journals, he added.

An Elsevier spokeswoman said: “Trends in access requests show nothing unusual in Germany and Sweden. Trends in paper submissions are not discernible after such a short period of time.

“We remain open to constructive talks to find a sustainable national solution in both Germany and Sweden.”

david.matthews@timeshighereducation.com

Dịch: Lê Trung Nghĩa

letrungnghia.foss@gmail.com