(Bài được đăng
trên tạp chí Tia Sáng số 15 ra ngày 05/08/2018, các trang
38-39. Phiên bản điện tử của Tia Sáng trên trực tuyến
đăng ngày 19/08/2018 tại địa chỉ:
http://www.tiasang.com.vn/-dien-dan/Dieu-gi-co-the-xay-ra-voi-an-ninh-mang-cua-Viet-Nam-neu%E2%80%A6-12671)
Ngày 12/06/2018,
Quốc hội đã thông qua luật an ninh mạng (LANM), đánh dấu
sự hoàn tất pha đầu tiên của việc làm luật và cũng
từ thời điểm này, mở ra pha tiếp sau, pha chuẩn bị
các văn bản dưới luật để có thể đưa luật vào cuộc
sống.
Ngay sau thời điểm
này, trên một số diễn đàn trên Internet đã diễn ra các
thảo luận với mong muốn rà soát lại các nội dung của
Luật vừa được thông qua nhằm góp ý cho các văn bản
dưới luật sẽ được soạn thảo trong thời gian tới.
Một trong các diễn đàn như vậy, là diễn đàn ICT-VN,
với danh sách thư ICT_VN@googlegroups.com gồm các nhà nghiên
cứu, giảng dạy, triển khai và quản lý công nghệ thông
tin và truyền thông (CNTT-TT) từ các trường, viện, doanh
nghiệp và cơ quan/tổ chức Chính phủ và phi Chính phủ,
được tạo ra từ 2003.
Trên diễn đàn
này, sau khi LANM được thông qua tại Quốc hội, ngày
15/06/2018 , đã có ý kiến đóng góp cho Điều
12, khoản 2, các mục b) và c) và khoản 4 của LANM.
Thực
tế các hệ thống mạng viễn thông và thông tin hiện nay
của Việt Nam
Để nói về một
hệ thống mạng, trước hết chúng ta nói về cấu trúc
của hệ thống mạng đó. Một hệ thống mạng thông tin
được xây dựng lên từ phần cứng, phần mềm, các
thiết bị kết nối mạng (phần xác) và thông tin -
dữ liệu (phần hồn) trong hệ thống đó. Phần hồn
các hệ thống mạng của Việt Nam hiện đang được Luật
an toàn thông tin mạng 2015 điều chỉnh.
Một mặt, một
thực tế đặc biệt có liên quan tới Điều 12 LANM cần
được nêu ở đây, là các mạng viễn thông của Việt
Nam sử dụng nhiều, rất nhiều các thiết bị viễn thông
của các công ty viễn thông của Trung Quốc như Huawei và
ZTE. Bạn có thể kiểm chứng điều này bằng việc tìm
kiếm theo cụm từ khóa “Huawei
và ZTE, mạng viễn thông Việt Nam”. Mặt khác, hầu
hết tất cả các hệ thống thông tin của Việt Nam, bao
gồm các hệ thống thông tin của nhà nước, các bộ –
ngành, bao gồm cả của toàn bộ ngành giáo dục, đều
phụ thuộc vào hệ điều hành của một nhà cung cấp độc
quyền nguồn đóng, Windows của Microsoft. Nói một cách
khác, Việt Nam hiện chưa làm chủ được các thành phần
quan trọng nhất của hệ thống mạng thông tin, đặc biệt
là toàn bộ “phần xác”.
Trong
khi thực tế nhiều năm đã chỉ ra, hầu như bất kỳ
thành phần nào của mạng cũng đều có thể là điểm
khởi phát cho sự mất an ninh mạng, và cùng với nó, là
mất an toàn thông tin - dữ liệu mạng.
Trong bối cảnh
các hệ thống mạng bị phụ thuộc như vậy, điều khó
tin nhưng lại có khả năng xảy ra là, cuộc chiến thương
mại của 2 quốc gia hàng đầu thế giới hiện nay, Mỹ
và Trung Quốc, có thể làm cho nhiều hệ thống mạng viễn
thông của Việt Nam bị tê liệt, bất kể nội dung của
LANM được diễn đạt như thế nào, cụ thể như đối
với Điều 12 này.
Câu
chuyện thực tế của ZTE từ thời điểm 15/04/2018
ZTE
là nhà sản xuất các thiết bị viễn thông lớn thứ 2
của Trung Quốc, sau Huawei, đã phải đóng cửa nhiều chi
nhánh của hãng trong thời gian qua và có nguy cơ ngừng
hoạt động hoàn toàn vì lệnh trừng phạt của Mỹ với
lý do ZTE vi phạm lệnh cấm vận của Mỹ với Iran và Bắc
Triều Tiên - lệnh cấm ZTE mua vi chip, hệ điều hành và
các phần mềm ứng dụng trong kho phần mềm đi với hệ
điều hành đó từ các công ty của Mỹ trong vòng 7 năm -
có hiệu lực từ ngày 15/04/2018. Những diễn biến sau đó,
như việc giữa tháng 5/2018 Tổng thống Mỹ đã muốn cứu
ZTE với điều kiện ZTE phải nộp phạt hàng tỷ USD và
thay đổi nhân sự lãnh đạo của hãng; trong khi một số
nghị sỹ Mỹ lại muốn trừng phạt ZTE tới cùng; và
cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc có
hiệu lực từ ngày 06/07/2018 cho tới thời điểm viết
bài này vẫn tiếp tục leo thang thì không ai có thể đoán
biết trước được kết cục của cuộc chiến đó rồi
sẽ ra sao trong khi ZTE vẫn nằm trong tâm bão của cuộc
chiến, và có thể cả các hãng viễn thông khác của cả
2 bên bị lôi kéo vào cuộc chiến đó, như Huawei của
Trung Quốc, hay Qualcomm của Mỹ… Bạn có thể tìm trên
mạng các thông tin về điều này qua cụm từ tìm kiếm
“trade war ZTE”.
Việc
ZTE có thể phải đóng cửa vì không làm chủ được các
công nghệ sản xuất các con vi chip, hệ điều hành và
các ứng dụng phần mềm đi với hệ điều hành đó, cho
thấy, an ninh mạng của ZTE là bằng 0, hay an ninh mạng của
ZTE = 0. Bạn Có thể tìm trên Internet các thông tin về
điều này qua cụm từ tìm kiếm “ZTE
đóng cửa”.
Về
điều này, Tổng biên tập Nhật báo Khoa học và Công
nghệ, cơ quan ngôn luận của Bộ Khoa học và Công nghệ
Trung Quốc, nói tại một hội thảo ở Bắc Kinh hôm
21/6/2018:
“Căn nhà của chúng ta được xây trên nền móng của
người khác nhưng một số người cứ cho rằng chúng ta
có các quyền sở hữu tài sản vĩnh cửu và tuyệt đối.
Điều đáng lo ngại là những người có quan điểm này
đang lừa dối các lãnh đạo, công chúng và ngay chính
họ”.
Người Trung Quốc còn nói như vậy về
an ninh các hệ thống mạng của họ, trong khi công ty của
họ, ZTE, đang là nguồn cung cấp vô số các thiết bị
mạng cho các hệ thống mạng viễn thông của Việt Nam.
Không rõ, người Việt Nam chúng ta thì sẽ phải nói như
thế nào về an ninh mạng của mình?
Giáo dục
CNTT-TT
Thế hệ các lập
trình viên phần mềm và những người chuyên nghiệp về
CNTT-TT hiện nay của chúng ta, được giáo dục trong môi
trường ĐÓNG, chưa có
khả năng làm chủ được hệ thống mạng của mình,
không đồng nghĩa với việc các thế hệ sau của chúng
ta cũng không có khả năng làm được điều đó. Vì thế,
trách nhiệm của thế hệ hiện nay, đặc biệt là các
giảng viên CNTT-TT và những người làm công tác giáo dục
ở tất cả các cơ sở giáo dục đào tạo trên toàn
quốc, phải huấn luyện - đào tạo để các thế hệ trẻ
tiếp sau có thể làm được điều đó. Muốn được như
vậy, trước hết, chúng ta
phải có đủ dũng khí để LOẠI BỎ HOÀN TOÀN và VÔ
ĐIỀU KIỆN việc giáo dục CNTT-TT
chỉ phụ thuộc vào một nhà cung cấp độc quyền duy
nhất, thay vào đó bằng
việc giáo dục CNTT-TT của thế giới NGUỒN MỞ từ
bậc TIỂU HỌC.
Còn nếu chúng ta
tiếp tục để căn nhà của chúng ta được xây trên nền
móng của người khác thì có nghĩa là chúng ta đang bịt
nốt đi khả năng để các thế hệ tiếp sau của chúng
ta có thể đảm bảo được an ninh mạng cho Việt Nam.
Giấy phép nội
dung: CC BY
4.0 Quốc tế.
Lê Trung Nghĩa
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét
Lưu ý: Chỉ thành viên của blog này mới được đăng nhận xét.