Internet và xuất bản điện tử ảnh hưởng lớn tới xuất bản hàn lâm như thế nào

Nguồn: UNESCO xuất bản năm 2015

Giới thiệu truy cập mở, trang 19-20

Introduction to Open Access, pages 12-13

Xem thêm: Khoa học Mở - Open Science

Xuất bản điện tử và xử lý thông tin số, lưu trữ và truy xuất chúng đã có ảnh hưởng lớn tới quy trình truyền thông hàn lâm cả từ quan điểm xuất bản và phổ biến. Sự nổi lên của các tạp chí điện tử trong những năm 1980 và sự phát triển của World Wide Web trong những năm 1990 đã cách mạng hóa bức tranh truyền thông hàn lâm.

Internet đã ảnh hưởng cơ bản tới xuất bản hàn lâm từ quan điểm về tính sẵn sàng và khả năng truy cập. Dù sự phân phối thông tin khoa học vẫn còn là một phần của cấu trúc truyền thống, các cách thức truyền thông hàn lâm và phổ biến nghiên cứu đã bị ảnh hưởng đáng kể với tính sẵn sàng đối với các ứng dụng CNTT-TT có tính đổi mới. Với sự xuất hiện của các công nghệ xúc tác, các mô hình xuất bản có tính đổi mới cho truyền thông khoa học đang nổi lên tạo thuận lợi cho việc tự xuất bản ở những nơi trách nhiệm và sở hữu chủ của giới hàn lâm còn nằm lại với các nhà sáng tạo.

Như được thấy ngày nay, phần lớn các xuất bản phẩm hàn lâm được một số giới hạn các nhà xuất bản lớn kiểm soát. Nó đã ảnh hưởng trực tiếp tới quy trình truyền thông hàn lâm và đang đe dọa làm thất bại mục đích theo đó cộng đồng khoa học đã phát minh ra nó. Hai thập kỷ qua đã thấy sự tăng trưởng về số lượng các tạp chí hàn lâm, giá thành tăng theo đường xoắn ốc và sức mua giảm ở các nước đang phát triển. Điều này đã gây ra tình huống khủng hoảng ở những nơi các cơ sở nghiên cứu hàn lâm chưa có khả năng đăng ký thuê bao dải đầy đủ các xuất bản phẩm và đã bị ép phải hủy các đăng ký thuê bao và tính đến các phương pháp khác để tạo thuận lợi cho truy cập tới cộng đồng các nhà nghiên cứu và hàn lâm. Điều này đã đặt nền móng cho phong trào truy cập mở mà chúng tôi sẽ đề cập chi tiết trong bài tiếp theo.

Blogger: Lê Trung Nghĩa

letrungnghia.foss@gmail.com