Con lợn đã biết bay?

Đã có một thời, mọi người coi việc Microsoft thực sự đi theo nguồn mở, thừa nhận mô hình phát triển và mô hình kinh doanh của nguồn mở, như việc “con lợn biết bay” vậy.

Sở dĩ có chuyện như vậy, là xuất phát từ bản chất mô hình phát triển và mô hình kinh doanh phần mềm nguồn đóng sở hữu độc quyền, cũng như cách thức mà Microsoft muốn tìm mọi cách để hủy diệt sự tồn tại của thế giới phần mềm tự do nguồn mở (PMTDNM) trong một thời gian dài hơn chục năm của hãng, nhằm bảo vệ sự độc quyền của hãng về phần mềm, đặc biệt với các sản phẩm như hệ điều hành Microsoft Windows và bộ phần mềm các ứng dụng văn phòng Microsoft Office, 2 chiếc máy in tiền của Microsoft cũng trong quãng thời gian nói trên.

Đã trở thành nổi tiếng với những tuyên bố bất hủ một thời của các lãnh đạo cao cấp của Microsoft về quan điểm không đội trời chung của họ đối với thế giới PMTDNM như:

• Tháng 05/2001, Craig Mundie, Phó chủ tịch cao cấp của Microsoft, nói [giấy phép nguồn mở] GPL đặt ra một mối đe doạ cho sở hữu trí tuệ của bất kỳ tổ chức nào mà sử dụng nó.
• Tháng 06/2001, Giám đốc điều hành Steve Ballmer, người còn cao cấp hơn Mundie, gọi Linux là “bệnh ung thư mà nó gắn bản thân nó vào trong ý thức sở hữu trí tuệ tới bất kỳ thứ gì nó động tới”. Và ông ta đã khẳng định “Đó là cách mà giấy phép này (GPL) làm việc”.
• Tháng 05/2002, Chủ tịch Bill Gates của Microsoft đánh đồng GPL với chủ nghĩa chống tư bản tại một Hội nghị các Lãnh đạo các Chính phủ tại Seattle, Mỹ.
• Và nhiều hành động cụ thể khác mà không thể nêu hết được trong phạm vi của một bài báo.

Nhưng nay thời thế đã thay đổi, khi tương lai của nền công nghiệp công nghệ thông tin thế giới nói chung, phần mềm nói riêng đang phụ thuộc hầu hết vào thế giới PMTDNM, với các sản phẩm và công nghệ mới như các thiết bị di động, các máy tính bảng, công nghệ mạng xã hội, công nghệ điện toán đám mây và nhất là những thành phần tạo nên các công nghệ mới, được gọi là “Công nghệ Mở” (Open Technology), với các hãng mà nói ra thì hầu như ai cũng biết, ai cũng đang sử dụng các sản phẩm công nghệ mở của họ như Google, Amazon, Facebook, Twitter, Yahoo …

Và Microsoft, để tự cứu mình, cũng khó có thể làm khác.

• Từ tháng 07/2009 – Microsoft đã từng đệ trình mã nguồn của trình điều khiển thiết bị để đưa vào nhân Linux, phục vụ cho công nghệ ảo hóa Hyper-V của hãng, theo một giấy phép GPLv2. Tại thời điểm đó, Microsoft, như một cậu học trò mới tập tễnh vào “nghề nguồn mở”, đã vi phạm các điều khoản của giấy phép này. Tuy nhiên, trong báo cáo mới nhất của Quỹ Linux năm 2012, Microsoft đã trở thành hãng đứng thứ 19 trong số các công ty đóng góp nhiều mã nguồn nhất cho dự án nhân Linux, với 688 thay đổi tương đương với 1% sự thay đổi của nhân Linux, chủ yếu là để phục vụ cho công nghệ ảo hóa Hyper-V nêu trên. Điều đáng nói là, bản thân nhân Linux mang giấy phép GPLv2, thứ mà cả Bill Gates và Steve Ballmer từng căm ghét một thời như vừa nêu ở trên.
• Điều gây ngạc nhiên hơn là vào ngày thứ sáu, 13/04/2012, Microsoft đã thành lập một công ty con, có tên là “Microsoft Open Technologies” (Công nghệ Mở của Microsoft) mà, theo như lời của Giám đốc điều hành Jean Paoli của Microsoft, thì mục đích của nó là để làm việc với các dự án nguồn mở. Jean Paoli đã nói: “Chúng tôi tin tưởng rằng công ty con này sẽ cung cấp một cách mới trong việc tham gia với các cộng đồng nguồn mở theo một cách thức được xác định rõ ràng hơn”, và bổ sung. “... với mục đích để công việc bên ngoài môi trường thông thường của Microsoft sẽ cho phép công ty con này làm việc nhanh hơn nhiều trong và với các công nghệ nguồn mở. Công việc này sau đó sẽ chui ngược vào Microsoft”.

Sự kiện này đã thổi bùng cơn mưa các bài bình luận trên Internet về mối quan hệ giữa Microsoft và thế giới nguồn mở. Nhiều ý kiến khen ngợi Microsoft thức thời, nhiều ý kiến cho rằng Microsoft đang chỉ lợi dụng nguồn mở và chỉ như những công dân hạng 2 trong thế giới nguồn mở, mà để trở thành công dân hạng nhất trong cái thế giới đó, Microsoft còn phải phấn đấu nhiều hơn nữa để có được lòng tin của thế giới đó, như việc mở mã nguồn của hệ điều hành Microsoft Windows, bộ phần mềm văn phòng Microsoft Office và chấm dứt việc đe dọa, kiện tụng các công ty công nghệ khác vi phạm các bằng sáng chế phần mềm, thứ mà cả thế giới PMTDNM đang đấu tranh chống lại vì cho rằng các bằng sáng chế phần mềm đó cản trở sự đổi mới sáng tạo và cạnh tranh bình đẳng.

Dù chỉ có thời gian mới có thể cho chúng ta biết rõ “Công nghệ Mở của Microsoft” là như thế nào, có giống như “Công nghệ mở” được thế giới thừa nhận hay không, thì với sự kiện này, chúng ta cũng có thể khẳng định một điều quan trọng vào lúc này:

Biểu dương Microsoft, Nguồn Mở đã chiến thắng!!!

Trần Lê

Bài đăng trên tạp chí Tin học & Đời sống, số tháng 05/2012, trang 63.